/ از: میرزا محمدعلی بن عبدالرحیم تبریزی (۱۰۱۶-۱۰۸۱ق.) متخلص به صائب.
وزیری. ۱۵/۵*۲۶سم. ۴۴۰گ. ۲۴-۳۱بیت.
صائب از بهترین اشعار پیشینیان جنگی ترتیب داده که اینک در حیدرآباد دکن موجود و بهنام «بیاض صائب» نامیده میشود و خوشگوی در سفینه یا تذکره خویش دیدن این جنگ را یادآور شده است. صائب در هند شهرتی بسزا یافته و به گفته مرحوم تربیت از سال ۱۲۶۴ق. تاکنون در ح ۴۰۰۰۰ بیت از وی در آن کشور چاپ شده و در عثمانی (ترکیه کنونی) نیز شهرت وی زیاد است و منتخبی از اشعار صائب در تهران و اسلامبول چاپ گردیده. نسخهای از غزلیات این شاعر که بر حسب احتمال خط خود وی میباشد و شامل ۸۵۰۰۰ بیت است در کتابخانه آقای محمدجواد ارگانی نماینده مجلس اینک موجود و نگارنده آن را دیده است.
تاریخ و رقم ندارد ولی مسلما خط خود صائب میباشد و کاملا نظیر نمونه گراور شده خطی شاعر است.
نوع خط:
تزئینات نسخه:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
شکسته نستعلیق خوب.
دارای چهار سرلوح زیباست و همه برگها با طلا جدولکشی شده است.
بخارائی.
روغنی گل و بوته.
1
آقای ملکالشعرا (محمدتقی بهار) پشت صفحه نخستین شرحی مبنی بر صحت این نسبت در ۱۳۱۴ش. نگاشتهاند و نیز در همینجا و پشت آخرین صفحه یادداشتی است مبنی بر اینکه در ۱۲۲۲ق. میرزا محمدشفیع صدراعظم فتحعلی شاه که مربی شاهزاده محمودمیرزا میباشد این نسخه را برای کتابخانه این شاهزاده تهیه نموده.
3
مهر محمودمیرزا که بدین سجع میباشد بر این نسخه دیده میشود: چون طالع خسروی است محمود/ محمود ندا صفات محمود
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۵۳۰-۱۵۳۱.
نک: تذکره خوشگو، آغاز حرف صاد، ترجمه ج ۴؛ تاریخ فرشته، ص ۱۷۶-۱۸۱؛ دانشمندان آذربایجان، ص ۲۱۷-۲۲۶؛ مجمع الفصحا، ج ۲/ ۲۳-۲۴؛ آتشکده آذر، ص ۳۴-۳۵؛ سپهسالار، ۲/ ۶۲۲-۶۲۴.
مندرجات نسخه عبارت است از:
۱. ده قصیده (ص ۱-۲۰) در ۶۰۰ بیت (خوشگو شماره قصائد صائب را ده یا دوازده نوشته است). ۲. قندهارنامه (ص ۲۱-۲۶) مثنوی و در ۱۵۵ بیت است. ۳. غزلیات (ص ۳۱-۷۳۴) که بدین بیت آغاز گردیده:
اگر نه مد بسم الله بودی تاج عنوانها/ نگشتی تا قیامت نو خط شیرازه دیوانها
و خوشگو تصریح کرده که این بیت آغاز یکی از دیوانهای صائب میباشد و این غزلیات در ح ۲۲۷۰۰ بیت است. ۴. واجب الحفظ که عبارت از مطلعهای صائب میباشد (ص ۷۳۷-۷۵۴) در ۳۷۱ بیت. ۵. آرایشنگار (ص ۷۵۵-۷۶۷) در ۲۱۶ بیت و ۶. منتخب اشعار (ص ۷۶۷-۸۷۸) در ۲۸۸۰ بیت.