عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
شماره کتابشناسی ملی
کد کشور
IR
شماره
۱۰-۱۹۴۷۴
زبان اثر
زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن
فارسی
عنوان و نام پديدآور
عنوان اصلي
دیوان مشتری طوسی
نام عام مواد
[نسخه خطی]
نام نخستين پديدآور
/ از: محمدابراهیم مشهدی متخلص به مشتری.
مشخصات ظاهری
ابعاد
ربعی. ۱۱*۱۷/۵سم. ۱۲۴گ. ۱۱بیت.
یادداشتهای کلی مربوط به اطلاعات توصیفی
آغاز، انجام، انجامه
1
آغاز، انجام، انجامه
2
متن يادداشت
آغاز سفرنامه: نیمه شعبان مه از توفیق بی‌پایان رب سوی مکه بار بستم بی‌غم و رنج و تعب آمدم از ری به قم وز قم به شهر اصفهان ز اصفهان تا فارس جفت شادی و عیش و طرب چون بدیدم شهر شیراز و هوای دلکشش همچو جان شد جسم من ز آن آب و خاک بوالعجب کرد بخششها به من فرمان روای مملکت عم شاهنشاه عالم خسرو خسرو نسب آفتاب معدلت فرهاد شه کز دانش است هم خداوند کمال و هم خداوند ادب
متن يادداشت
این نه طهران و نه آن شهر که دیدم پیرار/ چون ز بهر سفر مکه فرو بستم بار
متن يادداشت
رفتم و سیر جهان کردم و برگردیدم/ بینم اکنون که به این خلق دگرگون شده کار
متن يادداشت
پسران جمله بزک کرده به مانند عروس/ که ز آرایش مشاطه شود طرفه نگار
متن يادداشت
... خوبرویان فرنگی همه با همسر خویش/ دست بر دست به هر برزن و کوی و بازار
متن يادداشت
... قهوه‌خانه بسی از هر طرفی ساخته‌اند/ نه یکی نه ده و نه صد که فزون‌تر ز هزار
متن يادداشت
... باید از بهر چنین کار روم گیرم زر/ از ملک‌زاده نیک‌اختر پاکیزه شعار
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور
متن يادداشت
بنابر آنچه در گنج شایگان و مقدمه دو نسخه این کتابخانه نگارش یافته پدر مولف شیرازی و از طرف مادر به چهار واسطه به میرزا طاهر وحید وقایع‌نگار شاه طهماسب صفوی می‌رسد. مسلما تا سال ۱۲۹۹ق. زندگانی را بدرود نگفته بوده و چنان‌که در ص ۱۸۱ گذشت در آخر دیوان ازرقی بدین سال یادداشتی کرده و در مآخذی که در دست دارم جز گنج شایگان (گن ص ۵۲۴-۵۲۸) یادی از این شاعر نشده است.
متن يادداشت
[دفتری است از میرزا مشتری با نام سفینه الافکار و مدینه الابکار. پس از سرگذشت میرزا مشتری و ممدوح او محسن میرزا میرآخور، شامل ترجمه کوتاه و نمونه‌هایی از آثار این شاعران است: فریب اصفهانی طبیب، امام قلی زند متخلص به غارت، صاحب مثنوی محک العاشقین، حجازیه و عراقیه و رساله در صفات حسن و ظهور عشق و سپس ترجمه هزل آلود و هجاء عباس فروغی، سرور خوانساری (میرزا حسین)، عن غوزی (حسن پسر حاج علی احمد کور اصفهانی)، ریاضی یزدی (باقر)، مایل (میرزا حسن افشار)، وصاف کاشانی بیدگلی، مهوش و رونق میرزا تقی پسر میرزا حسین بلور، غوغای کرمانشاهی و نیز شامل نامه منظوم حج (منظومه‌ای دارای ۴۱۸ بیت در چند بند) و پس از آن یک مثنوی دارای ۵۹۳ بیت با این عنوان: «داستان مجادله نادر میرزا با حاجی عمو در باب صبیه شهزاده و اموالی که حاجی عمو داده». سفرنامه مکه نیز خالی از اشارات طنزآلود و هزل نیست و نام شهرها و قریه‌های میان راه رفت و برگشت سفر حج را در عناوین بندها یاد می‌کند.
متن يادداشت
از جمله عناوین بندهای سفرنامه: دیدن حاکم بوشهر، نکوهش حاج بابا صاحب. جدال حاجیان با کاپیتان جهاز، رسیدن نواب والا حسام‌السلطنه به جده، دستورالعمل حاج در راه کعبه، نهی کردن حاج از راه دریا، طاعون در نجف، نکوهش قرنطینه، نکوهش بغداد، صفت یعقوبیه، منزل شهروان، منزل قزل رباط (تا در ورود به طهران). در آخرین بند درباره طهران و تغییراتی که در طول سفر او در آن راه جسته با زبان تاسف‌بار و نقدآمیز سخن می‌گوید.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
فرنگی.
متن يادداشت
تیماج.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۵۶۸-۱۵۶۹.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
این نسخه شامل منشآتی به نظم و نثر در تذکره چهار شاعر (عباس فروغی، ریاضی، مائل، وصاف) معاصر مشتری است که به هجو آنها پرداخته و هجویات شاعر و سفرنامه مکه وی و مثنوی در مجادله نادرمیرزا با عموی خود حاج سیف‌الدوله برای ازدواج با دختر او و رباعیاتی از اوست.
متن يادداشت
این نسخه در حدود دوهزار بیت می‌باشد و ظاهر این است که در اواخر ق ۱۳ق. و در زمان خود شاعر نگارش یافته و پیش از شروع به اشعار شرح حالی از شاعر در ۱۴ صفحه نگارش یافته و آغاز این اشعار این است:
متن يادداشت
خوش آنکه بخت کشد رخت زی خراسانم/ چرا کز آمدن ملک ری پشیمانم
متن يادداشت
و بدین رباعی خاتمه یافته:
متن يادداشت
آن صدر که پست و خالی از ادراک است/ از گوهر زشت عابد دلاک است
متن يادداشت
یکسال دگر باین جلال ار ماند/ البته حساب دین و دولت پاک است
سایر رده بندی ها
شماره رده
۱۰۶۷
مبدا اصلی
کشور
ایران
سازمان
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
تاريخ عمليات
20121004
اطلاعات رکورد کتابشناسی
نوع ماده
MF
کد کاربرگه
87856
اطلاعات دسترسی رکورد
سطح دسترسي
a
تكميل شده
Y
