/ از: محمدتقی خان شیرازی متخلص به سها و مشهور به خان سها.
خشتی باریک. ۱۵*۱۱سم. ۱۲۴گ. ۱۴بیت.
به قرینه محو و اثباتهائی که در ابیات دیوان شده و اضافاتی که در حواشی برخی از صفحات و بر برگهای اخیر نسخه به خط دیگری گردیده بایستی به خواست شاعر نگارش یافته و این تصرفها از خود او باشد.
1
آغاز منظومه ترجمه عوامل: پس از حمد خدا و نعت احمد/ علی مرتضی و آل امجد
به نام ایزد دانای یکتا/ عوامل را بنظم آریم انشاء
عوامل صد بود در نحو ای دوست/ ز لفظی و دگر از معنوی اوست
در کتب تذکره به نام و آثار مولف دست نیافتم، در دیوان وی هم اشاره و تصریحی به معاصرین یا ذکر تاریخی نیست جز اینکه در ص ۲۳۶ گوید: «بر حسب فرمایش نواب شاهزاده رضاقلی میرزا گفته شد» و در ص ۲۴۰-۲۴۲ قطعهای از طرف نوکرهای شاهزاده هلاکوخان در شهر بابک به زبان فارسی و ترکی و کردی انشاء نموده و در آن است که نوکرها را از کرمان به شهر بابک آورده و در ص ۲۴۲ نیز قطعهای است که در آغاز آن نگارش یافته: «در بندر ابوشهر خدمت سرکار فرمانفرما عرض شده» و چون میدانیم که رضاقلی میرزا پسر فرمان فرمای (حسین علی میرزا) متوفی به سال ۱۲۵۱ق. و هلاکوخان پسر شجاعالسلطنه حسن علی میرزا است که سالها در خراسان ایالت مدار بوده و در ۱۲۷۱ق. وفات یافته بنابراین شاعر در نیمه اول و بخشی از نیمه دوم ق ۱۳ق. زندگانی مینموده است.
نویسنده از خود و سال نگارش نام نبرده.
نوع خط:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق.
فرنگی.
تیماجی گل و بوتهدار.
1
طرف درون جلد دو یادداشت که برخی از آنها محو گردیده در ۱۲۶۷ و ۱۲۶۹ق. نوشته شده و ظاهر این است که پیش از سال ۱۲۶۷ق. نگارش نسخه انجام یافته است.
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۵۲۵-۱۵۲۶.
مندرجات این دیوان عبارت است از:
۱. قصائد در توحید و نعت و مناقب و مراثی (ص ۱-۲۵).
۲. منظومه در ترجمه عوامل در نحو (ص ۲۵-۲۹).
۳. غزلیات به ترتیب حروف هجا (۳۳-۱۳۱).
۴. رباعیات (۱۳۳-۱۴۳).
۵. مثنوی عاشق و معشوق (ص ۱۵۱-۲۱۹).
۶. مقطعات (ص ۲۲۶-۲۴۶).
در ح ۲۸۰۰ بیت میباشد. اینک برای نمونه این چند بیت از قصائد سها یاد میشود:
ای همه هستی ز ظل ذات تو پیدا/ هر دو جهان از یکی بنای تو برپا
ای که نگشته کسی بذات تو آگه/ ای که نگفته کسی صفات تو یکجا
ای که بشکر تو ممکنات موافق/ ای که بذکر تو روز و شب همه اشیا