عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۲۱۱۲۶
عربی
شرح مقصوره ابن درید
[نسخه خطی]
میرزا علیرضای رشتی مستوفی دیوان
۸۵پ - ۱۰۶ر.
شش، ۲۳۵، یک برگ، ۱۷/۹*۲۸/۶، ۲۷ سطر، ۱۰/۵*۲۰/۵.
(بنا بر نوشته فرهاد میرزا نام کاتب در آغاز نسخه آمده است).
1
1
2
3
الحمدلله رب العالمین و صلوته و سلامه علی محمد و آله الطاهرین و بعد قال ابوبکر محمد بن الحسن بن درید یمدح الامیر عبدالله بن میکال و اخا:
یا ظبیه اشبه شیء بالمها/ راتعه بین العقیق و اللوی
یا حرف النداء و اشبه افعل التفضیل من الشبه و المها جمع مهاه و هی البقره الوحشیه و رابعه اسم فاعل من الربع... اعرابه قوله یا ظبیه منادی نکره و الباء تتعلق بقوله اشبه و اشبه منصوب.
و نصبه تقدیری و هذان البیتان و اللذان قبلهما فی وصف نفسه بمکارم الاخلاق و الصبر علی مقاساه الشداید و اطلاعه علی الزمان و اهله بالتجارب و ممارسه الخطوب و النوایب و هذا آخر ما قصدنا ایراده فی شرح ابیات هذه القصیده الطنانه الغراء و الحمدلله اولا و اخرا و ظاهرا و باطنا و الصلوه علی سید الابرار و خیر الاخیار محمد العربی الهاشمی و اله المعصومین الاطهار.
و قد فرغت من کتابه هذه النسخه ضحوه یوم السبت السادس و العشرین من صفر المظفر من شهور سنه ۱۲۵۰ من الهجره النبویه و السلام خیر ختام.
کاتب در حاشیه بالای سمت چپ برگ ۸۵ر نوشته: «بتاریخ پانزدهم شهر صفر المظفر برای رفع بیکاری و اشتغال خاطر شروع باستکتاب نسخه شرح قصیده مقصوره ابن درید شد و من الله الاستعانه.
کتابت این رساله آغاز شده در ۱۵ صفر و پایان یافته در پیش از ظهر شنبه ۲۶ صفر ۱۲۵۰ق.
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق شکسته‌آمیز.
عناوین و نشانیها و در بعضی از رساله‌های گزارشی ابیات اصلی به قلم شنگرف.
عناوین پیش از رنگ‌نویسی در حاشیه با قلم سیاه نوشته شده بوده است.
سطراندازی شده با قلم آهنی.
دارد.
حنایی آهار مهره نازک.
میشن قهوه‌ای مقوایی ساده. قطر: ۳/۲.
1
2
در برگهایی که بین رساله‌ها سفید مانده‌اند اثر سطراندازیها کاملا واضح و مشخص است.
جزوها ۸ برگی.
بالای بیشتر صفحات جملات و کلماتی همچون «هو»، «یا علی مدد»، «یا علی ادرکنی»، «رب یسر یا علی مدد»، «رب یسر» و مانند آنها نوشته شده است.
در آغازین برگ نسخه فرهاد میرزا کاتب نسخه را هم معرفی کرده است: «هو. این مجموعه که مشتمل بر اشعار عرب و مکاتیب و خطب ادبا و شعرا و فصحاست از اول تا آخر بخط مرحوم مغفور میرزا علیرضای رشتی مستوفی دیوان اعلی است. کتاب کوشی الروض خطت سطوره/ ید ابن هلال عن فم ابن هلال// و هممت به حتی توهمت لفظه/ نجوم لیال ام سموط لال، در دارالخلافه طهران - صانها الله عن الحدثان - در شهر صفر المظفر. اللهم اختمه بالخیر و الظفر سنه اربع و ستین و ماتین بعد الالف داخل کتابخانه این بنده درگاه جهانیان پناه شد بالبیع الشرعی و تملک الملی. اللهم انفعنا من فوایده و فرائده و شوارده و قصایده و انا العبد المذنب العاصی».
نقش مهر فرهاد میرزا در صفحه خاتمه آخرین رساله مجموعه هم دیده می‌شود.
برگ ۵ر (از الحاقات آغاز نسخه) یادداشت فرهاد میرزا در پنجشنبه ۱۱ شعبان ۱۲۶۴ق در طهران.
در برگ آخر نسخه تاریخ و ماده تاریخ وفات محمد شاه قاجار به خط فرهاد میرزا در شب سه‌شنبه ۶ شوال المکرم ۱۲۶۴ق در قصر جدید محمدی المبنیه فی غربی التجریش من قراء شمیران از شب مزبور دو ساعت و سی و پنج دقیقه گذشته در سن ۴۱ سال و یازده ماه قمری. با این ماده تاریخها «العاقبه للمتقین» و «محمد پادشاه در قصر جدید مرد».
نسخه کامل است.
در حاشیه تصحیح شده.
با حاشیه‌نویسی فراوان.
میزان حاشیه‌ها در رساله‌ها مختلف متفاوت است. مثلا شرح دیوان امروالقیس بیشترین یادداشتهای توضیحی را در کناره صفحات و میان سطور دارد.
در حاشیه برگ ۱۴۶ر دو بیت شعر به خط کاتب نسخه با این تاریخ در ذیل آن: «در منزل ابخوری از توابع دامغان باتمام رسید تحریرا سلخ ربیع الاول ستع۱۲۵۰.
1
3
در آغازین برگ نسخه یادداشت تملک فرهاد میرزا.
خریداری کتابخانه پیش از سال ۱۲۳۰ش.
زیر تملک فرهاد میرزا مهر بیضوی کوچک او به نقش: «نایب الایاله» با تاریخی که ظاهرا ۱۲۵۲ باشد.
برگ ۵ر مهر چهارگوش طغرا مانند فرهاد میرزا با نقش: «نایب الایاله ۱۲۶۴» به خط ثلث.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۴۵۵-۴۵۶.
نسخه دیگری از این شرح که در سال ۷۶۲ق کتابت شده در کتابخانه رضا رامپور، ش ۴۱۹۶ موجود است.
نک: معهد المخطوطات، ادب، ۴/ ۲۰۷ - ۲۰۸.
نام مجموعه در ابتدا «مجموعه رسایل و اشعار و شرح قصاید عربی» نوشته شده است.
این رساله جزو قسمت فهرست مطالب مجموعه است.
قصیده نشاطی خان
1035289
ادبیات
۸۹۵۱
/
۱۶
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20120904
MF
87856
a
Y
