اسناد بر جای مانده از روزگاران گذشته با اثبات صحت و اصالت، اساسیترین مدارک مستدلی هستند که با تکیه بر آنها میتوان از مرز تاریخ سیاسی رایج عبور کرد و به تدوین تاریخ فرهنگ و تمدن یک جامعه که عرصه حضور صاحبان اصلی آن یعنی مردم است، پرداخت وقفنامهها به عنوان زیرمجموعه اسناد شرعی ـ قضایی از جمله مهمترین انواع اسناد به شمار میآیند وقفنامهها از آن جایی که حاصل نیات طبقات مختلف جامعه است، گستر بسیار وسیعی را شامل میشوند و حامل اطلاعات بسیار متنوع، بکر و کارآیی از شرایط حیات و بقاء یک جامعه هستند هدف از نگارش این پژوهش، بررسی سابق نهاد وقف در شهرستان سراب در باز زمانی آغاز دولت صفوی تا انقلاب اسلامی میباشد برای این کار اسناد وقف تا حد امکان از ادار اوقاف شهرستان سراب و سایر مراکز اسناد کشور و همچنین نسخ خطی و میکروفیلمها و نیز یک وقفنامه چاپی جمعآوری شده است به خاطر این که اسناد مورد پژوهش تنها شامل وقفنامهها نبوده و دیگر انواع اسنادی که نشانگر وقفی هستند را نیز شامل میشود، در طول پژوهش اکثرا به جای عنوان وقف-نامه از عبارت اسناد وقف استفاده شده است پژوهش حاضر از نوع کیفی ـ استقرایی بوده و با استفاده از روشهای مطالعاتی داده بنیاد، موردی و تاریخی، مجموعه اسناد فوق از طریق تصحیح و بازنویسی، فهرست نویسی، استخراج دادهها و تهیه شناسنامه مخصوص برای هر یک از اسناد و با به کارگیری نمودارها، جداول و تصاویر و سایر منابع کتابخانهای، از جنبههای سندشناسی و محتوایی مورد تجزیه و تحلیل کمی و کیفی قرار گرفته است. بررسی اسناد موجود نشان میدهد که سنت وقف در این منطقه حداقل به دور ایلخانان برمیگردد. تاریخ وقف این شهرستان ارتباطی تنگاتنگ با بقعه شیخ صفیالدین اردبیلی داشته است به طوری که حدود یک سوم وقفنامههای مورد پژوهش وقف بر آن بقعه می-باشند مطالعه اسناد حاکی از وجود طریقت تصوف و خانقاه در این شهر و رواج وقف خانقاهی میباشد اطلاعات جغرافیای حاصل از اسناد اثبات میکند که نواحی چهارگانه جغرافیایی مذکور برای منطقه سراب در نزهۃ القلوب حمدالله مستوفی و به پیروی از آن در کتاب جغرافیای سرزمینهای خلافت شرقی لسترنججای بازنگری و تصحیح دارد مطالعه منابع کتابخانهای مرتبط با اسناد وقف نشان دادند که نظرات ارائه شده در خصوص شروع پژوهشهای سندشناسی از دهه چهل در کشور، غیر مستدل است و سابقه این کار به بیش از یکصد سال پیش برمیگردد واقفان مجموعه مورد پژوهش شامل همه طبقات اجتماعی از خانواد سلطنتی تا کشاورزان میگردد وقفها اکثرا از نوع عام بوده و مصارف آن برحسب شرایط و اقتضای دورههای تاریخی شامل امور مذهبی، اجتماعی، فرهنگی و رفاهی میباشد پژوهش حاضر برای نخستین بار در مورد اسناد وقف شهرستان سراب صورت گرفته است و میتواند برای شناسایی، معرفی و بررسی دیگر انواع اسناد این منطقه راهگشا باشد.
عنوان قراردادی
عنوان قراردادي
تاریخ اوقاف شهرستان سراب بر پایه اسناد وقف از صفویه تا انقلاب اسلامی [منابع الکترونیکی: پایان نامه]