پس از اینکه کار اتحاد جماهیر شوروی پایان یافت و جمهوریهای آن استقلال یافتند روزی نامهای به دستم رسید که حاکی از عضویت من در انجمن دوستی ایران قزاقستان بود من که به پیروی از فیلسوفان سلف پیوند دوستی را شرط سلامت سیاست و ضامن پیوستگی و همبستگی اجتماعی و مدنی میدانم خوشحال شدم اما نمیصدانم چه شد که هیچوقت مرا به آن انجمن دعوت نکردند شاید چنین انجمنی به وجود نیامده باشد و کسانی که با حسن نیت در اندیشه تاسیس آن بوده اند از آن منصرف شده اند من چند روز فکر کردم تا دریابم من و قزاقستان با هم چه نسبتی داشتهایم که مرا به عضویت در انجمن دوستی ایران و قزاقستان مفتخر کردهاند شاید اگر میگفتند عضو انجمن دوستی ایران و روسیه باشم فکر میکردم که چون به پوشکین و گوگول و داستایوفسکی و تولستوی و بطور کلی به ادبیات روس تعلق خاطر دارم مورد لطف قرار گرفتهام و اگر به انجمن دوستی ایران و تاجیکستان دعوت میشدم به خود میگفتم کسی که تاریخ فرهنگ علم و فلسفه و هنر و ادب کشور خود را با تاریخ تاجیکستان یگانه میداند چرا پس از مدت زمانی که بر اثر حوادث سیاسی میانمان جدایی افتاده بود و اکنون با برداشته شدن موانع پیوندهای قدیم زنده شده است در راه دوستی دو کشور نکوشد اما قزاقستان چرا؟ قزاقستان یکی از پیشرفته ترین جمهوریهای اتخاذ جماهیر شوروی بود سوابق فرهنگی مشترک هم داشتیم در این فکر بودم که ناگهان مناسبت دعوت در نظرم معلوم شد من کتابی درباره فارابی نوشته بودم و فارابی را موسس فلسفه اسلامی دانسته بودم و این فیلسوف زاده شهر فاراب که بعدها اطرار نامیده شد بوده و در آن شهر درس خوانده و بزرگ شده و سپس شوق طلب و میل کسب معرفت او را به اینسوی سیحون کشانده بود از زندگی فارابی اطلاع چندان نداریم و نمیدانیم او در چه سن و سالی از وسیج از متعلقات فاراب مهاجرت کرده و چه مسیری را پیموده است آنچه بطور قطع و یقین میدانیم اینست که او در بغداد منطق و فلسفه و نحو آموخته و شاید مدتی هم در حران اقامت کرده و سپس به حلب نزد سیف الدوله حمدانی حاکم شیعی مذهب آنجا رفته و تا پایان عمر در حلب زیسته و همانجا از جهان رفته است در زمان فارابی در ماورالنهر و خراسان مراکز بزرگ علم دائر بود و چنانکه از قول فارابی نقل شده است یکی از شهرهایی که فلسفه در آنجا تعلیم میشد مرو بود مرو یکی از منازل انتقال فلسفه یونانی به عالم اسلام بود و در آنجا بود که ابراهیم مروزی شاگردان نامداری تربیت کرد که یکی از آنها یوحنابن حیلان بود فارابی نزد یوحنابن حیلان شاگرد ابراهیم مروزی منطق آموخته است اما نمیدانیم یوحنا در کجا منطق تعلیم میصکرده و آیا فارابی در مرو از او دانش منطق آموخته است یا در جایی دیگر اما گفته اند که چون یوحنا از تعلیم انالوطیقا ثانی به فارابی خودداری کرد او بسوی بغداد رفت تا فصل آخر منطق را نزد متی بن یونس بیاموزد پس معلوم میشود که یوحنا در بغداد نبوده است و این احتمال که فارابی در مرو از تعلیم یوحنا بن حیلان بهره برده باشد میتواند موجه باشد
ترجمه
پديدآور
رضا داوری اردکانی
عنوان قراردادی
عنوان قراردادي
درباره مقام تاریخی فارابی
نام شخص به منزله سر شناسه - (مسئولیت معنوی درجه اول )