بنیاد شکوهی؛ ۴. مجموعه تاریخ علم و فرهنگ تمدن اسلامی؛ شماره ۳
يادداشت کلی
متن يادداشت
>عنوان اصلی: .1639, contaminat modis multis simulque ,ocnscripta persice Christi Historia<
متن يادداشت
>چاپ عکسی از روی نسخه سربی لیدن: چاپخانه الزویر، ۱۶۳۹م.=۱۰۱۸<
متن يادداشت
>داستان مسیح به لحاظ موضوعی دارای چهار فصل است: باب اول اذکار ولادت حضرت ایشوع تا آغاز تعلیم حال او، باب دوم معجزهها و عجایبات او ، باب سوم مرگ او و جفاها و محنتها و باب چهارم کیفیت برخاستن او از قبر و رفتن او بر آسمان. بترتیب چاپ نیز این مجلد مجموعهای از سه کتاب با عناوین زیر است: ۱. داستان مسیح اما آلوده، به زبان فارسی/ contaminata modis multis simulque ,Conscripta Persice Christi Historia، اثر ژیرونیموس خاویه؛ ویرایشگر، تعلیقهنویس و مترجم ]لاتین[ لودویکس دو دییو؛ ]ترجمه فارسی از عبدالستار بن ابوالقاسم لاهوری[، ]۲۴[، ۴۳۶، ]۴[ ص.۲. داستان سن پییر اما آلوده، به زبان فارسی/ contaminata modis multis simulque ,Conscripta Persice Petri .S Historia، اثر خرومه خاویر؛ همراه با اضافات و ویرایش ]لاتین[ لودویکس دو دی یو؛ ]ترجمه فارسی از عبدالستار بن ابوالقاسم لاهوری[، ]۴[، ۱۴۴ص.۳. عنصرهای زبان فارسی/ lingv Rvdimentaغ persicغ، اثر لودویکس دو دییو؛ ترجمه فارسی ]یعقوب بن یوسف[ طاووسی، ]۸[، ۹۵ص. این سه عنوان کتاب در تعدادی از نسخههای موجود از جمله نسخه معرفیشده، بهصورت مجموعهای یکپارچه با هم صحافی شده است و در برخی دیگر از چاپها هر یک، عنوان جداگانه دارد. بهطور کلی، داستان مسیح، دارای ۶۳۶ صفحه متن، و ۲۴صفحه پیشدرآمد است. ۷ صفحه نخست آن نگاشته لودویکس دو دییو است. نویسنده ۱۱ صفحه بعدی، صمقدمه برای خوانندگان ، ناشناس است. همچنین دو صفحه غلطنامه وجود دارد که در آن صافتادگیهای متن که باید بدان افزوده شود آورده شده است. آخرین صفحه پیشدرآمد نیز به قلم دانیل خینسی Heinsivs Daniel است. فهرست موضوعی کتاب در ۵ صفحه به زبان لاتین در صفحات پایانی (۶۲۲ تا ۶۶۵) آمده است. کتاب سوم که شامل صرف و نحو فارسی و دو متن به فارسی م شکول است صعنصرهای زبان فارسی خوانده میشود. قسمت اول کتاب (ص ۸۷ تا پایان کتاب) به دستور فارسی به زبان لاتین پرداخته است. ترجمه این متون توراتی (فصل اول و دوم سفر پیدایش) از یعقوب طاووسی است و از کهنترین ترجمههای تورات به شمار میرود. این قسمت در طریقه آموختن زبان فارسی و وقوف بر قواعد دستوری آن است در ۴ قسم : حروف رایج در زبان فارسی، فعل، اسم و حالات آن، قیود و حروف اضافه. در ابتدا نیز الفبای فارسی و تفاوت آن با الفبای عربی مطرح شده است.<
متن يادداشت
>کتاب حاضر از اولین کتبی است که به شیوه چاپ سربی، طبع شده است و همچنین از اولین کتب ترجمهشده به فارسی است. داستان مسیح (یا مرآت القدس) در دوران طولانی حکومت اکبر شاه، نگاشته شده است. نویسنده کتاب، خرومه خاویر از مٶسسان سومین هیئت تبشیری در هند بشمار میآید. او نوه برادر (یا خواهر) فرانسیس خاویر بود. سال ۱۵۹۵م. به لاهور رفت و در سفرهای بسیاری از همراهان نزدیک امپراتور گردید. خاویر برای هیئت تبشیری در هند شیوهنامهای نگاشت که در آن بر نگارش تاریخ مسیحیت به فارسی تٲکید شده بود. او که از مبلغان بنام مسیحیت صسرآمد دانایان فرنگ به شمار میآمد، از پادریان پرتقالی اعزامی به دربار مغولان هند (گورکانیان) بود و با زبان لاتین و فارسی آشنایی داشت. در ترقیمه کتاب، نویسنده دلیل تالیف داستان مسیح را تمایل پادشاه به گردآوری عقاید مختلف دینی در حوزه حکومتی خود میداند. مترجم کتاب - عبدالستاربن ابوالقاسم لاهوری- هنگام برگردان متن، بهعنوان هر دو کتاب (داستان مسیح و داستان سن پیدرو) عبارت صاما آلوده را افزوده است. به عقیده او، نویسنده کتاب برخی مطالب ارائهشده در این کتاب را از مراجعی گرد آورده که چندان معتبر نیست. ازاینرو، خوانندگان را در دیباچه آگاهی میدهد که مفاد کتاب را با احتیاط از نظر بگذرانند. همچنین بر اساس تحلیل آلبرت شوایتزر، ژیرونیموس در تٲلیف این کتاب، یادداشتهایی از اسفار مشکوک (اپوکریفا) را جمعآوری کرد و بخشهایی از انجیل را حذف کرد تنها بدان جهت که تصویری شکوهمند از عیسی مسیح ارائه دهد. مترجم این کتاب نیز زبان لاتین را از همین پادری آموخت و پس از آن به کمک او کتابش را ترجمه کرد. در ترقیمه داستان مسیح، مٶلف، خود و مترجم را چنین معرفی میکند: صاین نامه کرامی و دیباجه سعادت بنده پادری زیرونیمو شویر فرنکی از طایفه صحبت حضرت عیسی بحکم شاهنشاه دوران خدیو روشنجان دارای روزکار جلالالدین اکبر پادشاهان خلد الله ملکه و سلطانه از انجیل مقدس و دیکر کتب بیغمبران در دارالخلافه اکره فراهم آورده مولانا عبدالسنارین ]عبدالستار بن[ قاسم لاهوری باتفاق این بنده در همان دارالخلافه اکره ترجمه کرد و در سنه هزار و شسصد ]ششصد[ و دو از ولادت حضرت ایشوع و چهل و هفت آلهی از جلوس مقدس شاهنشاهی انجام یافت. تحریرن ]در حاشیه: تحریر آن[ فی تاریخ هشتم ماه رمضان المبارک در روز چهارشنبه سنه هزار بیست هفت . ناشر این کتاب نیز از خاندان معروف الزویر /Elzevir /Elzevier (تلفظ هلندی: ا لس فیر) است، یک خانواده معروف هلندی که طی قرن هفدهم در چاپخانههای حروف سربی خود (در لیدن و آمستردام) کتابهای مختلفی چاپ کردهاند ] بنیانگذار این خاندان، لودیک الزویر، مقیم شهر لیدن، از سال۱۵۸۰م. بدین حرفه مشغول بوده است. انتشارات کنونی الزویر (تٲسیسشده در سال ۱۸۸۰م.) یکی از بزرگترین ناشران مطبوعات پزشکی و علمی جهان است. ویراستار این متون - لودوایک د دیو - مبلغی مسیحی و نخستین فردی بوده است که در هلند به نشر و معرفی زبان فارسی پرداخت. کتاب وی با نام : Persic grammaticae Rudimentaغ d.n Patavini seminarii usum de. ابتدا در سال ۱۶۰۱م. چاپ شد، در سال ۱۶۳۹م. نیز در ۹۵ صفحه و با قطع خشتی، در شهر لوکدونی باتاوروم (همان لیدن) طبع شد. این اثر در انتهای کتاب حاضر نیز آورده شده است.<
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور
متن يادداشت
تالیف ] خرنیمو خاویر؛ ترجمه کتابهای اول و دوم از فارسی به لاتین توسط لودویکو. دو دیو[؛ با مقدمه سیدمحمدحسین مرعشی.
یادداشتهای مربوط به نشر، بخش و غیره
متن يادداشت
خرنیمو خاویر؛ ترجمه کتابهای اول و دوم از فارسی به لاتین توسط لودویکو. دو دیو
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود
متن يادداشت
۱
موضوع (اسم عام یاعبارت اسمی عام)
عنصر شناسه ای
سرگذشتنامه عیسی مسیح
عنصر شناسه ای
کتاب مقدس. برگزیدهها -- ترجمهها
عنصر شناسه ای
متون قدیمی تا ۱۸۰۰م. عیسیشناسی
رده بندی کنگره
شماره رده
BT
۳۰۱
/
خ
۲
د
۲
نام شخص به منزله سر شناسه - (مسئولیت معنوی درجه اول )