عنوان

توکل در قرآن و حدیث و نقش آن در زندگی انسان

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

توکل در قرآن و حدیث و نقش آن در زندگی انسان

نام نخستين پديدآور

پروین امیرآبادی

محل نشرو پخش و غیره

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

تاریخ نشرو بخش و غیره

1387

متن يادداشت

در این تحقیق یکی از واژه ها و اصطلاحات دینی و اخلاقی یعنی «توکل» مورد بررسی قرار گرفته است. بر همین اساس برای درک مفهوم توکل ابتدا مفهوم لغوی و اصطلاحی توکل را مطرح کرده و سپس به بررسی آیات و روایات پیرامون توکل پرداخته ایم. در آیات قرآن، خدا انبیاء و پیروان آنها را متوکلین واقعی می داند و در مواردی هم آنها را امر به توکل می کند و نشانگر این است که تکیه و اعتماد فقط باید به خداوند باشد. توکل از مراتب توحید افعالی خداوند است که دیدگاه توحیدی لاحول ولا قوه الا بالله بیانگر آن می باشد. همچنین حقیقت توکل و حدود و درجات توکل نیز مورد بررسی قرار گرفته است که حقیقت توکل، چیزی غیر از آن نیست که انسان از چیزی غیر از خداوند نترسد و حد توکل یقین می باشد، هر چه یقین انسان در شناخت توحید و معاد بیشتر باشد، یقین او بیشتر می شود، و با توجه به این که نسبت توکل انسان ها به خداوند متفاوت می باشد، درجات توکل آنها نیز فرق می کند و بزرگان علم اخلاق و احادیث سه درجه کلی برای توکل ذکر کرده اند. بعد از بررسی جوانب گوناگون توکل به بررسی آثار توکل بر روی انسان پرداخته ایم. انسان متوکل انسانی با عزت و بی نیاز از دیگران است، انسان متوکل در برابر مشکلات صبور بوده و شانه از مسئولیت خالی نمی کند، در سایه توکل از آرامش فکری و روحی برخوردار است. با توکل، با منبع قدرت لایزال الهی ارتباط پیدامی کند و ازحامی و پشتیبانی قوی برخوردار می شود، لذا هیچگاه احساس ضعف و سستی نمی کند و با انگیزه قوی به انجام کارها می پردازد، آثار دیگر توکل شجاعت، دوری از هرگونه کبر و نخوت و خود بینی می باشد. اما اشکالاتی در رابطه با توکل مطرح می باشد، یکی از آنها ارتباط توکل با سعی و تلاش انسان است. خداوند ابا دارد از این که امور جهان بدون اسباب و علل جاری شود و دیگر این که حکمت خداوندی ایجاب می کند، نظام علت و معلولی در جهان خلقت حکمفرما باشد. و این فکر بیهوده ای است که انسان با توکل، قوای خود را تعطیل کرده و خود را به بی مسئولیتی زده و بعد بگوید بر خدا توکل کرده ام، در حالی که کار و تلاش در قرآن و احادیث از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد و جزء عبادات به حساب می آید. اما مساله دیگری که در رابطه با توکل مطرح می باشد، بدست آوردن اعتماد به نفس است که امروزه تلاش روانشناسان بر این است که اعتماد به نفس را در انسان ها تقویت نمایند، اما بانگاهی به آیات و روایات، می بینیم در اسلام اعتماد به نفس مورد نکوهش قرار گرفته و قرآن می فرماید: شما مالک هیچ چیز از شئون زندگی خود نیستند، حال این انسان چگونه به نفس خود مطمئن شود؟ اگر اعتماد به نفس به معنی اعتماد به خود و نیروهای خود باشد در جهت اینکه خداوند مرا انسان توانمندی آفریده تا بتوانم در برابر مشکلات و حوادث پایداری کنم، امری مورد پسند است. ولی اگر اعتماد به نفس به مفهوم خود را دیدن و خدا را فراموش کردن و مغرور بودن به نیرو وقوه خود باشد، مسلماً از نظر اسلام امری نکوهیده است. انسانی که با خالق ارتباط دارد، می داند اگر هر لحظه فیض و رحمت الهی از او قطع شود، چیزی از خود ندارد، پس چگونه می تواند به خود اعتماد کند. این اعتماد به مالک و مدبر اصلی عالم خلقت است که به نفس آرامش بخشیده و باعث پیشرفت در کار می شود و از سستی و کاهلی در هنگام بروز عوامل پیش بینی نشده می کاهد. انسان متوکل تکیه گاه واقعی اش خالق هستی است و این را در عمل با انجام فرامین الهی به اثبات می رساند.

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه;