عنوان

جایگاه عقل در اندیشۀ ملا محمّد امین استرآبادی،با نگاه به کتاب «الفواید المدنیة»

عنوان اصلي

جایگاه عقل در اندیشۀ ملا محمّد امین استرآبادی،با نگاه به کتاب «الفواید المدنیة»

نام نخستين پديدآور

معصومه رضوانی

متن يادداشت

تحقیق حاضر به بررسی جایگاه عقل در اندیشۀ ملامحمّد امین استرآبادی از سرآمدان مکتب اخباری گری می پردازد. در این راستا ابتدا به دیدگاه استرآبادی در باب چیستی عقل و نیز میزان و محدودۀ اعتبار ادراکات آن می پردازیم، سپس نقش عقل را در ادراک اصول اعتقادات از نظر استرآبادی مورد کنکاش قرار داده و در نهایت، کاربرد عقل را در استنباط از نصوص شریعت مورد بحث و بررسی قرار می دهیم. سپس به این نتیجه می رسیم که تعریف استرآبادی از عقل با تعریف رایج تفاوتی ندارد و او نیز عقل را همان قوّۀ تمییز و تشخیص و ابزار تفکّر و استدلال می داند و بر خلاف دیدگاه غالب در مورد مکتب اخباری گری، وی به طور مطلق حجّیت عقل و ادراکات آن را انکار نمی کند؛ بلکه آن را تنها در امور مربوط به شریعت و اموری که از دسترس حواس انسان خارج است ناتوان و نامعتبر توصیف می کند. در حوزۀ اصول اعتقادات نیز او این معارف را در درجۀ اوّل، فطری و درونی می داند و قائل به دیدگاهی متفاوت با دیگران در مورد کاربرد عقل در این حوزه است. در ارتباط با برداشت از نصوص شریعت نیز دیدگاه او در این زمینه تفاوت چندانی با دیدگاه سایر اخباریان ندارد. وی ظاهر آیات قرآن و روایات ائمّه را حجّت نمی داند و در برداشت از روایات ائمّه نیز غالباً پایبند به نص است و تا آن جا که می تواند از معنای ظاهری خارج نمی شود.

عنصر شناسه ای

استرآبادی;عقل ;اخباری گری;الفوائد المدنیة;

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

مقاله;