عنوان

بررسی و نقد نظریه مرحوم محقق لاهیجی درباره نظام احسن

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

بررسی و نقد نظریه مرحوم محقق لاهیجی درباره نظام احسن

نام نخستين پديدآور

جوادپورروستایی اردکانی

متن يادداشت

موضوع نظام أحسن در فلسفه اسلامی، یکی از راههای حل مساله شر است؛ اگر برهان نظامأحسن تمام باشد، نه تنها مشکل شر حل می شود، بلکه جهان هستی بهترین جهان ممکن خواهدبود و معتقدان به این نظریه، در پرتو آن، آرامشی بی نظیر خواهند یافت. این برهان در دستگاه فلسفی مرحوم ملاصدرا و حکیم ملاعبدالرزاق لاهیجی که از برجسته ترین شاگردان و دامادایشان است، جایگاه ویژه ای دارد. هدف اصلی رساله حاضر بررسی و نقد نظریه محقق لاهیجی درباره نظام أحسن است. نویسنده پس از معرفی اجمالی این حکیم بزرگ در فصل اول، به بررسی و نقد نظریه ایشان در خصوص نظام أحسن می پردازد و برخی کاستی ها رایادآوری می کند که لازم یا بهتر بود به برهان ضمیمه شود. و چون نظام أحسن در پرتو تعریف صحیح مفهوم نظم سامان می یابد، در فصل دوم، بخش مهمی به نقل چند دیدگاه از نظم وبرهان نظم اختصاص یافته و نقدهایی در پرتو بررسی این نظریه ها آمده است. نویسنده رساله در پایان این پژوهش کتابخانه ای، چند نکته آورده است؛ از آن جمله، این که: تعریف مفهوم نظم نیازمند دقت بیشتری است؛ برهان نظام أحسن تأمل بیشتری می طلبد و صغایت هستی شایسته تبیین عمیق، گسترده تر و همه فهم تری است. براهین انی نظام أحسن ناتمام است و احتیاط مرحوم لاهیجی در نقل برهان انی بدون پذیرش برهان، ستودنی و سکوت ایشان سزاوار نقد است. باتوصیف حسن و قبح عقلی و تقسیمات حسن و قبیح در سرمایه ایمان، نتیجه برهان مبتنی بر قبح ترک أصلح در همان کتاب، حسن .صلح خواهد بود، نه وجوب آن؛ لذا نتیجه برهان نسبت به ادعای وجوب نظام أحسن، عام؛ و در نتیجه این برهان هم ناتمام است. برهان مشهوری که دربرخی از کتب فلسفی آمده و مرحوم لاهیجی هم آن را در گوهر مراد آورده، تمام و کمال به نظرمی رسد.

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه;