عنوان

آیه ی تبلیغ در نگاه مفسران و متکلمان

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

آیه ی تبلیغ در نگاه مفسران و متکلمان

نام نخستين پديدآور

سکینه خلیلی قازقان

محل نشرو پخش و غیره

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

متن يادداشت

بحث امامت یکی از پردامنه ترین مباحث کلامی است که از همان صدر اسلام بر روی آن گفتگوهای فراوانی شده است، و اعتقادات مختلف و گوناگون مردم در همان زمان آنان را به گروه های متفاوتی سوق داده است که هر گروهی با پا فشردن بر روی اعتقادات خویش، منشأ اختلافات فراوان و رد برخی اوقات جنگ ها و خونریزی هایی انجام شده. آنچه مسلم است آن است که همه آن ها بر سر امامت و وجوب آن اجماع دارند، اما به طور کلی آن ها به دو دسته تقسیم شدند : یک گروه کسانی هستند که معتقد شدند، امامت با اتفاق مسلمانان و اختیار آنان ثابت می شود. گروهی دیگر معتقد گشتند که امامت با نص و تعیین رسول(ص) ثابت می شود. گروه اول را اغلب اهل سنت و خوارج و زیدیه که یکی از فرق شیعه است، تشکیل می دهند. و کسانی که معتقد بودند که امامت با اختیار باید ثابت شود با یکدیگر اختلاف نظر دارند که چگونه با اختیار امامت ثابت می شود؟ عده ای از آنان معتقد شدند که ثبوت امامت با اختیار حاصل نمی شود مگر اکثر و اغلب اهل حلّ و عقد به امام رأی دهند و به امامت او راضی باشند. و عده ای دیگر معتقد شدند کمترین تعدادی که امامت با آن حاصل می شود پنج نفر می باشد یا اینکه چهار نفر رأی دهند به امامت فردی و یک نفر دیگر به رأی چهار نفر راضی باشد. بر این اعتقاد دو برهان را ارائه دادند : 1- بیعت با ابوبکر با پنج نفر که عبارتند از : عمر بن خطاب – ابو عبیده بن جراح – اسعید بن حُضیر – بشیر بن سعد و سالم غلام ابوحذیفه بود، حاصل شد سپس مردم از آنان تبعیت نمودند. 2- امامت با یک فرد هم ثابت می شود؛ چرا که، عمر امامت ابوبکر را ثابت گردانید و عباس هم به علی(ع) گفت : دستت را بده تا با تو بیعت کنم و مردم بگویند که عموی رسول خدا(ص) با پسر عموی آن حضرت بیعت کرد، بنابراین دو گروه در مورد تو اختلافی نکنند. گروه دیگری اعتقاد دارند که امامت با سه تن ثابت می شود که یکی از آن ها رضایت با آن دو داشته باشد همان گونه که در عقد نکاح چنین اتفاق می افتد ؛ چرا که در صحت عقد نکاح ولی دختر وجود دارد و دو نفر شاهد. با این ترتیب این دو گروه در شروط امامت با یکدیگر اختلاف نظر پیدا کردند، شروطی همچون قریشی و یا هاشمی بودن، عدالت و آزاد و غیره. اما آن دسته از افرادی که گفتند امامت با نص و تعیین ثابت می شود به سه گروه تقسیم می شوند : 1- بکریه 2- عباسیه 3- امامیه. در این میان امامیه معتقد بودند که رسول خدا(ص) نص بر امامت علی(ع) دارد خواه به صورت تصریح و خواه به صورت تلویح. بدین ترتیب اختلاف ریشه داری در میان اهل سنت و شیعه از همان ابتدا یعنی بعد رحلت پیامبر خدا بر سر تعیین امامت به وجود آمد. و این اختلاف نیز در نوع برداشت آنان از آیاتی که دلالت بر امامت دارد دیده می شود که برخی دست به انکار و برخی دست به توجیه و برخی دیگر دست به تایید و توضیح و برهان زدند. این نوشتار در صدد است تا گوشه هایی از این انکار و توجیه و تایید را بیان کند.

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه;