عنوان

عنوان فارسی: بررسی سیر تحول آرای مولوی و فخررازی در مساله جبر و اختیار (عنوان عربی: بحث مسیرة تغیر آراء المولوی و الفخر الرازی حول مسألة الجبر والاختیار)

عنوان اصلي

عنوان فارسی: بررسی سیر تحول آرای مولوی و فخررازی در مساله جبر و اختیار (عنوان عربی: بحث مسیرة تغیر آراء المولوی و الفخر الرازی حول مسألة الجبر والاختیار)

نام نخستين پديدآور

شانظری جعفر, آهسته محمود

متن يادداشت

در اهمیت مساله جبر و اختیار همین بس که حل بسیاری از مسائل کلامی بدان وابسته است و در طول تاریخ متفکران زیادی را به نظریه پردازی در این باره از جهات مختلف سوق داده است. در مقام مقایسه آرای مولوی و فخررازی در مساله جبر و اختیار، شباهت ها و تفاوت های فراوانی را می توان یافت؛ از جمله اینکه هر دو از مکتب کلامی اشعری بهره جسته اند و به افعال انسان جبرگونه نگریسته اند و اینکه در بسیاری از مواضع از قرار گرفتن در دو راهی انتخاب جبر یا اختیار سخن به میان آورده اند و سرانجام به امر بین الأمرین روی آورده اند؛ اما در همین جایگاه مشترک، با هم اختلاف نظر دارند. مولوی در مقام یک عارف، در اشعار خود از استدلال گریخته و به جبر عاشقانه و عارفانه ای پناه برده که جبر همراه با اختیار را به او عرضه می دارد و در ادامه به امر بین الأمرینی که شیعه تفسیر می کند معتقد گشته است. از سوی دیگر، فخررازی با توجه به رویکرد تفسیری و توسل به استدلال نقلی، پس از چند بار تغییر عقیده و پریشانی آرا، پذیرش جبر و نظریه کسب، سرانجام امر بین الأمرینی را برمی گزیند که آن را بایستی تفسیری از عقیده جبر به شمار آورد.

عنصر شناسه ای

کسب;فخر رازی;الفخر الرازی;أمر بین الأمرین;مولوی;الجبر والإختیار;جبر و اختیار;

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

مقاله;