عنوان

رویکرد ملک الشعرای بهار به دین و عرفان

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

رویکرد ملک الشعرای بهار به دین و عرفان

نام نخستين پديدآور

حسن عیوض زاده , تورج عقدایی

محل نشرو پخش و غیره

زنجان

تاریخ نشرو بخش و غیره

بهار/ 1389

نام ناشر، پخش کننده و غيره

دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان

متن يادداشت

این مقاله که گوشه ای از یک پژوهش دانشگاهی با عنوان «جامعه شناسی ادبیات در دیوان ملک الشعرای بهار» است، از چگونگی بازتاب مسایل دینی و عرفانی در شعر بهار سخن می گوید.بهار در آغاز شاعری، به اقتضای وظیفه ملک الشعرایی آستان قدس رضوی، قصاید دینی بسیاری سروده است. اما بعدها هم که به تهران تبعید و در آن جا ساکن می شود، به رغم غلبه گرایش های سیاسی و کم رنگ شدن عنصر دین در ساختار فکری اش، بر باورهای دینی تاکید می ورزد و هم چنان «دین را اساس تمدن جهانی بشر می داند».او به خدایی که «بیرون ز حد» است و «ارغنون جهان را می نوازد» باور دارد و از ما می خواهد که «یک لحظه در هر کار» از وی غافل نشویم. به قرآن که می تواند ابزار اتحاد و اتفاق مسلمانان باشد ولی اینک فروغی ندارد هم اعتقاد دارد.بهار به مثابه مسلمانی شیعه، غالب حساسیت های شیعه را دارد. او در بلندترین قصیده دیوانش به حاکمیت شیعه در عصر صفوی اشاره کرده، آن را«رسمی همایون» دانسته است.در باور بهار «مسند شرع و سریر حکم» توامان اند و با جدایی «دین که هم کاسه سیاست بود و به قهر از آن جدا شد»، موافقت ندارد. او عامل اصلی این جدایی را سرمایه داری دانسته، معتقد است اینان سبب شدند که دین به دست عوام که «عدوی دین و کتاب پیمبر» و «بدعت آوردند»، بیفتد.او در یک قصیده طنز آمیز، استفاده ابزاری از دین را محکوم می کند و از کسانی که به مخالفان خود به جرم پرداختن به «کار ادارات دولتی» «وکیل شدن و از مشروطه حرف زدن» یا «روزنامه نویس و چیز فهم شدن» حمله می کنند، انتقاد می کند. او در جای جای دیوانش به اختلاف مسلمانان اشاره می کند و از «اخلاق تباه مرد و زن» سخن می گوید.بهار، به رغم مشغله های سیاسی بسیارش که او را به آدمی برون گرا و اجتماعی تبدیل می کند. به مثابه انسانی متامل از لحظه های شهودی و عارفانه غافل نمی ماند و هرگاه فرصتی می یابد، چونان «سلطانی نامور بر تختگاه تجرد» تکیه می زند و خود را «سلطان ملک فنا و منصوردار بقا» می یابد و «از دیده، طریق دل می بندد و از اشک روان به گل» می نشیند.

عنصر شناسه ای

دین;تشیع(اعم از امامی و زیدی و اسماعیلی);خدا;ملک الشعراء بهار;امامت;سیاست مدن;علم اخلاق;قرآن;عرفان;

تقسیم فرعی موضوعی

خرافات;وجدان;تصوف;دین و سیاست;مشروطیت;اعتقاد به خدا;تمدن بشری;سرمایه داری غرب;

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

مقاله;