درحالى که بسیارى از آیات و روایات حاکى از خلقت نفس پیش از بدن هستند، ملاصدرا مانند اکثر فلاسفه مسلمان، حدوث نفس را پیش از بدن مخالف ادله عقلى، و مستلزم محذورات فراوانى دانسته، و آن را انکار کرده است؛ اما به دلیل اهتمامى که به نشان دادن تطابق عقل و نقل داشته و براى حفظ حرمت ظواهر، کوشیده با تصرف در دلالت و ظهور ادله، سطحى برتر از معناى آیات و روایات ارائه، و مشکل پیش آمده را برطرف کند. وى معتقد بود که همه ادله حاکى از خلق روح پیش از بدن، درصدد بیان احوال نفس در عوالم برترند و نفس را به منزله کمالى از کمالات مبادى عالیه و موجودى در ضمن موجودات برتر توصیف مى کنند؛ یعنى ادله مزبور، ناظر به وجود عقلى نفس اند نه وجود نفسى آن. در این مقاله، ضمن تبیین و تثبیت آموزه «هستى عقلى نفس»، پاره اى از اشکالات عقلى و نقلى به آن را پاسخ داده ایم.
موضوع (اسم عام یاعبارت اسمی عام)
عنصر شناسه ای
نفس آدمی;جسمانیت الحدوث و روحانیت البقاء;علم النفس ملاصدرا;علم نفس;هستی عقلی نفس;رابطه ذاتی نفس و بدن;
تقسیم فرعی موضوعی
اتحاد با هستی;وجود تجردی موجودات;وجود نفس قبل از بدن;نشئات نفس;هبوط نفس از عالم عقل;تطابق قوس صعود و نزول;روایات وجود قبلی نفس;تجلی بودن نفس;قوس نزول و صعود;مجرد;وجود سعی نفس;حرکت اشتدادی نفس;بالقوه;