عنوان

نقش و جایگاه عقل در تفسیر الجامع لأحکام القرآن قرطبی

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

نقش و جایگاه عقل در تفسیر الجامع لأحکام القرآن قرطبی

نام نخستين پديدآور

مجید خزاعی، محمدرضا ستوده‌نیا و مهدی لطفی

محل نشرو پخش و غیره

تهران

تاریخ نشرو بخش و غیره

زمستان /1394

نام ناشر، پخش کننده و غيره

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

متن يادداشت

تفسیر قرطبی، در دسته‌بندی تفاسیر، در گروه تفاسیر فقهی جای می‌گیرد و افزون بر مباحث فقهی مباحث گوناگون دیگری را نیز در خود جای داده است. یکی از موضوعات جالب توجه این تفسیر عقل است و جایگاه آن در سه حوزۀ فقهی، کلامی، و تفسیری قابل بررسی است. قرطبی در مقام نظر مجالی برای ورود عقل در حوزه‌های فقهی و کلامی نمی‌بیند، اما در عمل در مواردی به دلیل عقلی استناد کرده است. وی در حوزۀ قرآنی نقش پررنگی برای عقل در تفسیر قرآن قائل است. قرطبی در حوزۀ تفسیر با گشاده‌دستی نقش عقل در تفسیر را تبیین می‌کند و، با قبول تفسیر به رأی، عقل را منبعی مهم در تفسیر قرآن می‌داند و موافقان صرف تفسیر اثری را نقد و آن‌ها را تخطئه می‌کند. قرطبی روایات تفسیر به رأی را ناظر به دو دسته از مفسران می‌داند و، با قبول نقش عقل در تفسیر، در ذیل آیات به تعریف خود از عقل پرداخته است و بر اهمیت آن در تفسیر قرآن و ناکافی بودن اکتفای بر نقل تأکید دارد. مراد قرطبی از عقل طاعت الهی است و بر این اساس کسانی مانند کافران، که به طاعت الهی نمی‌پردازند، فاقد عقل‌اند. در این نوشتار درصدد بررسی تعریف عقل از دیدگاه قرطبی و نیز تبیین جایگاه آن در حوزۀ تفسیری هستیم.

عنصر شناسه ای

حکم شرعی;تفاسیر فقهی;عقل ;تفسیر به رأی;تفسیر قرطبی;الجامع لأحکام القرآن;عقل و دین;

تقسیم فرعی موضوعی

طاعت و معصیت;معتزله;قلب;بهشت;حدود عقل;تفسیر قرآن;صفات خدا;حذف و اضمار;ضرورت امامت;عقل ;نقش عقل در استنباط احکام;مذهب مالکی;داستان آدم و حوا;فقه شیعه;فقه اهل سنت;شبهه در امامت;تعامل عقل و وحی;حسن و قبح عقلی;تفسیر به رأی;اشاعره;ادله شرعی;تدبر در قرآن;

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

مقاله;