عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
شماره کتابشناسی ملی
کد کشور
IR
شماره
۱۰-۱۹۳۳۵
زبان اثر
زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن
فارسی
عنوان و نام پديدآور
عنوان اصلي
دیوان ابن یمین فریومدی
نام عام مواد
[نسخه خطی]
نام نخستين پديدآور
/ از: امیر محمود بن امیر یمین الدین طغرایی متخلص و معروف به ابن یمین.
مشخصات ظاهری
ابعاد
وزیری. ۱۷*۲۵سم. ۴۳۴گ. ۱۷ بیت.
يادداشت کلی
متن يادداشت
اصل این نسخه به شهادت کاغذ و مرکب و طرز نگارش در نیمه اول قرن نهم هجری نوشته شده و بر حسب محاسبه نگارنده نزدیک ۱۵۰۰۰ بیت می‌باشد (قصائد و ترکیب‌بند و ترجیع بند در ح ۴۰۰۰ بیت و مقطعات نیز در ح ۴۰۰۰ بیت و غزلیات در ح ۳۶۰۰ بیت و رباعیات در ح ۱۵۰۰ بیت و مثنویات در ح ۴۳۵ بیت). و ابیات بخش‌های پنجگانه مرتب به ترتیب قوافی موافق حروف تهجی نیست، نصف بیشتر برگ‌ها نگارش یافته قرن یازدهم به نظر می‌آید.
یادداشتهای کلی مربوط به اطلاعات توصیفی
آغاز، انجام، انجامه
1
متن يادداشت
(دیباچه) بسمله الحمد الله الذی خلق بقدرته الغالبه من الماء کل شیء حی... اما بعد چنین گوید محرر این مقالات و مقرر این کلمات العبد الواثق باللطف الصمدی محمود بن یمین المستوفی الفریومدی...
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور
متن يادداشت
وفات ابن یمین را دولتشاه در ۷۴۵ق. نوشته و این تاریخ مسلما غلط است چرا که ماده تاریخ‌هایی که وقایع پس از این تاریخ (۷۴۵ق.) را می‌رساند و قصائد و مدائح تاریخی متاخر از این تاریخ در دیوان وی موجود است. نگارنده احتمال می‌دهد که وفات وی در ۷۵۴ق. بوده و دولتشاه اربع و خمسین و سبعمائه را خمس و اربعین و سبعمائه نوشته و یا نویسندگان نسخ چنین تصرفی کرده باشند.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
شکسته نستعلیق.
متن يادداشت
سمرقندی.
متن يادداشت
تیماجی.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود
خصوصیات نسخه موجود
1
متن يادداشت
نسخه از آخر ناقص است. شش برگ ننوشته (کاغذ فرنگی) پیش از نسخه می‌باشد.
یادداشت منشاء
تملک و سجع مهر
1
متن يادداشت
بر دومی آنها، عزالدوله عبدالصمد قاجار در ۱۲۹۲ق. تملک خود را به خط شکسته نستعلیق نوشته است.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۴۶۴-۱۴۶۶.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
از این دیوان معلوم می‌شود که ابن یمین با وجیه الدین مسعود در رزم‌ها نیز حاضر بوده و در ۷۴۳ق. که در خواف سربداران شکست خوردند دیوان ابن یمین هم که نسخه‌ای منحصر به خود وی بوده چون دیگر چیزها یغما رفت و ابن یمین در استدعای استرداد آن قصائدی در مدح ملک حسین کرت انشا کرده و پیش وی فرستاد ولی از اینکه در دیباچه این دیوان خود وی گوید:
متن يادداشت
به چنگال غارتگران اوفتاد/ وز آن پس کسی زو نشانی نداد
متن يادداشت
معلوم می‌شود آن نسخه به دست نیامده.
متن يادداشت
در ۷۵۴ق. این دیوان که اینک در دست ما است، شاعر از اشعار پیشین خویش که در جنگ‌ها و سفینه‌های دوستداران شعر نگاهداری شده بود و آنچه پس از آن دیوان انشا گردیده، گرد آورده و تا زنده بوده نیز بر آن اضافاتی نموده و ماده تاریخ‌هایی که راجع به وقایع سال ۷۵۴ق. می‌باشد در آن موجود است. دیوان ابن یمین این روزها به همت سعید نفیسی در تهران چاپ می‌شود. تاکنون بخش قطعات و رباعیات و مثنویات منتشر گردیده. در ۱۸۶۵م مقطعات وی در کلکته با حروف نستعلیق سربی چاپ گردیده است.
متن يادداشت
در یکی از ابیات دیوان ابن یمین ۷۵ سالگی وی تصریح گردیده:
متن يادداشت
مرا هفتاد و پنج از عمر بگذشت/ ندیدم مردمی از هیچ انسان
متن يادداشت
و اگر این دو بیت را:
متن يادداشت
کوته نظران ابن یمین را نتوانند/ از راه برون برد باقوال مفول
متن يادداشت
افزون ز دو قرنست که تا خلق برانند/ کو بر فضلا هست در آفاق مفضل
متن يادداشت
که در دیوان ابن یمین در بخش مقطعات پیوسته به ابیات دیگر می‌باشد، از ابن یمین بدانیم بایستی گفت شاعر شصت سال بدین کار اشتغال داشته و در دیوان وی ماده تاریخ‌هایی که دیده می‌شود متعلق به سال ۷۰۲ تا ۷۵۴ق. می‌باشد و مسلما پیش و پس این دو سال هم (اگر در قید حیات بوده) شعر گفته است و آقای نفیسی تولد این دو شاعر را در ح سال ۶۸۵ق. نوشته‌اند و از این قطعه:
متن يادداشت
کاتب این حروف ابن یمین/ بر خط و قول خود گرفت گواه
متن يادداشت
که ز تاریخ بیستم ز رجب/ تا بنوقان که باشد آن ششماه
متن يادداشت
ده من ابریشم گزیده نیک/ برساند به شیخ عبدالله
متن يادداشت
بود تاریخ سال هفتصد و چار/ که نوشت این حروف بی اکراه
متن يادداشت
به دست می‌آید که در (۷۰۴ق.) ابن یمین مردی بالغ و رشید و دارای سرمایه بوده و تهیه ابریشم می‌نموده و می‌فروخته و ظاهرا در این هنگام کمتر از بیست و پنج سال نداشته و مسلما در اواخر عمر نیز به برزگری اشتغال داشته است.
سایر رده بندی ها
شماره رده
۹۳۵
مبدا اصلی
کشور
ایران
سازمان
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
تاريخ عمليات
20120911
اطلاعات رکورد کتابشناسی
نوع ماده
MF
کد کاربرگه
87856
اطلاعات دسترسی رکورد
سطح دسترسي
a
تكميل شده
Y
