چنانکه از دیباچه آن به دست میآید در سال آخر سلطنت فتح علی شاه که آغاز ولیعهدی محمدشاه بوده به تالیف این کتاب به امر و اشاره شاهزاده بهمن میرزا برادر محمدشاه شروع کرد و آن را فرهنگ محمدشاهی نامیده و از بیان آخر کتاب معلوم میشود که انجامش در ۱۲۵۱ق. بوده است.
متن يادداشت
چنانکه از قرائن موجوده در نسخه به دست میآید این نسخه در همان سال تالیف (۱۲۵۱ق.) نگارش یافته ولی نویسنده از خود و سال نگارش چیزی ننوشته.
یادداشتهای کلی مربوط به اطلاعات توصیفی
آغاز، انجام، انجامه
1
متن يادداشت
بسمله الحمد لله الذی خلق الوری... منت خدایرا که وجود همایون قطب امکان...
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور
متن يادداشت
مولف در دیباچه خود را معلم شاهزاده بهمن میرزا معرفی نموده و در دانشمندان آذربایجان (ص ۳۵۸-۳۵۹) زیر عنوان ملاباشی میرزا محمدکریم مهدی قلی تبریزی آمده: «از فضلا و ادبای معروف آذربایجان بوده به تعلیم و تدریس محمد میرزای ولیعهد (محمدشاه) اشتغال داشته و به نام وی کتابی در لغت فارسی به عنوان برهان جامع تالیف کرده که به فرهنگ محمد شاهی معروف و در ۱۲۶۰ق. در تبریز چاپ شده است. جنگی هم به خط خود او نزد نگارنده هست».
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
تزئینات نسخه:
مشخصات ظاهری
رنگ مرکب:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
به خط نسخ و معانی آنها به خط نستعلیق خوب نوشته شده.
متن يادداشت
صفحات مجدول به طلا و لاجورد و شنجرف میباشد.
متن يادداشت
لغات گرفته شده از جهانگیری به سرخی و آنچه از برهان گرفته شده با مرکب سیاه.
متن يادداشت
ترمه.
متن يادداشت
روغنی دورو گل و بوته و گل نرگس.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود
خصوصیات نسخه موجود
2
متن يادداشت
در حاشیه بیشتر از صفحات نسخه این کتابخانه اشعاری از شعراء بزرگ شاهد بر معنی مذکور در مقابل لغات نگارش یافته.
یادداشتهای مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمایه های داخل اثر
متن يادداشت
طراز اول در اطلاق اسم پارس بر مملکت ایران و حدود آن و تعداد اقسام این زبان.
متن يادداشت
۲. در تعداد حروف تهجی که در عرب و عجم متداول است.
متن يادداشت
۳. در ذکر ترتیب کتاب که بر چه سان و چند باب است.
متن يادداشت
۴. در تقسیم کلمه به اسم و فعل و حرف.
متن يادداشت
۶. در ضبط حروفی که بدون ترکیب با حروف دیگر افاده معنی نکند.
متن يادداشت
۷. در بیان تجویز تبدیل حروف به یکدیگر.
متن يادداشت
۸. ضمائر مفرد و مرکب (منفصل و متصل) در زبان فارسی.
متن يادداشت
۹. در بیان املاء کلمات و اعراب آنها.
متن يادداشت
و طراز دهم در بیان عقد انامل.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۳۹۲.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
در دیباچه تصریح شده که از دو کتاب لغت، این کتاب تالیف شده و لغات فرهنگ جهانگیری را به رنگ سرخ نوشته و دیگر لغات فرس را که از کتاب برهان قاطع گرفته شده به رنگ دیگر علاوه بر آن نموده و کنایات هر لغت را در ذیل آن قرار داده و مجموع آنها را به طور اختصار منتخب ساخته مسمی به فرهنگ محمد شاهی نموده. این فرهنگ مشتمل بر یک مقدمه و ۲۹ باب است و مقدمه آن شامل مطالب سودمندی است که دانستن آنها پیش از شروع به لغت لازم و آنها را در ده طراز معین کرده است.