عنوان

بررسی منشاء، ژنز و نوع کانه زایی در کانسار اسکارنی مس – آهن گودال و ارتباط آن با توده نفوذی کانه زایی شده آق دره، اهر، آذربایجان شرقی

Number

پ۲۶۶۲۱

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

بررسی منشاء، ژنز و نوع کانه زایی در کانسار اسکارنی مس – آهن گودال و ارتباط آن با توده نفوذی کانه زایی شده آق دره، اهر، آذربایجان شرقی

First Statement of Responsibility

بهاءالدین نخجوانی

Name of Publisher, Distributor, etc.

علوم طبیعی

Date of Publication, Distribution, etc.

۱۴۰۰

Specific Material Designation and Extent of Item

۱۷۹ص.

Accompanying Material

سی دی

Dissertation or thesis details and type of degree

دکتری

Discipline of degree

زمین‌شناسی اقتصادی

Date of degree

۱۴۰۰/۶/۱۵

Text of Note

مناطق کانه‌زایی گودال و آق دره بين شهرستان‌های اهر و کلیبر در استان آذربایجان‌شرقی واقع گردیده است. منطقه اهر- کلیبر بعنوان جزیی از بلوک آذربایجان، بخشي از پهنه ماگمایی البرز- آذربایجان و قسمتي از منطقه فلززایی اهر- ارسباران به شمار می¬آید. تماس فاز ماگمايي جوان‌تر باتولیت شیورداغ با ترکیب مونزونیتی- سینیتی با واحد آهکی- آهک ‌مارنی در منطقه گودال، منجر به فرآیند کانه‌زایی اسکارنی مس گردیده است. در داخل توده گرانودیوریتی- گرانیتی آق دره، به عنوان فاز قدیمی‌تر باتولیت شیورداغ، کانه‌زایی مس به فرم رگچه‌های سیلیسی تقريباً موازی و گاهاً استوک‌ورکی توسعه يافته است. بر پایه مطالعات پترولوژیكي، توده‌هاي نفوذی آق دره قدیم و گودال به لحاظ تركيبي از نوع I- type و به ترتيب متعلق به سري هاي کالک‌آلکالن با پتاسیم بالا- شوشونیتی و شوشونیتی بوده و از نظر تكتونيكي مرتبط با قوس قاره‌اي مي‌باشند. مطالعات ژئوشيميايي عناصر اصلی، جزیی و نادر خاكي نشان داده كه توده نفوذی گودال مرتبط با نوع اسکارن‌ مس مي‌باشد. رخ‌داد کانه‌زایی اسکارنی در منطقه گودال به صورت گسترده و غالباً بصورت اگزو اسکارنی بوده هرچند زون‌‌های اندو اسکارني نيز به صورت كم ضخامت و پراكنده توسعه يافته‌اند. بر اساس مطالعات ماکروسکوپی و میکروسکوپی، مجموعه کانی‌های تشکیل‌دهنده واحد اسکارنی شامل ولاستونیت، گارنت، پیروکسن، اپیدوت، کلریت، ترمولیت- اکتینولیت، کانی‌های رسی، کلسیت، کوارتز به همراه کانه‌های درون‌زاد مثل مگنتیت، اسپیکولاریت، گالن،کالکوپیریت، پیریت، مولیبدنیت و کانه¬های برون‌زاد مثل هماتیت، مالاکیت و آزوریت و هیدروکسیدهای آهن می¬باشند. بر اساس نوع کانی‌های کالک‌سیلیکاته بی‌آب و آب‌دار تشکیل شده، اسکارن گودال جز اسکارن‌های کلسیک به شمار می‌آید. زون‌هاي اسكارني در گودال به چهار بخش مجزاي (1) گارنت اسکارن (گارنتیت)، (2) گارنت- اپیدوت اسکارن، (3) گارنت- پیروکسن- اپیدوت- ترمولیت- اکتینولیت اسکارن و (4) اپیدوت- گارنت اسکارن (اپیدوتیت) تقسیم شده‌اند. بخش گارنت اسکارن با کانه‌زایی غالب مگنتیت، بخش هاي گارنت- اپیدوت و گارنت- پیروکسن- اپیدوت- ترمولیت اسکارن با کانه زایی غالب مگنتیت- اسپیکولاریت- مولیبدنیت- پیریت و کالکوپیریت و نهايتاً بخش اپیدوت- گارنت اسکارن با کانه زایی غالب پیریت- کالکوپیریت- مگنتیت و اسپکيولاریت همراه می‌باشد. بر اساس منطقه‌بندی عنصری، عناصر مهم و کانه‌ساز در داخل توده نفوذی و آهک ری‌کریستالیزه دارای غلظت و عیار پایینی بوده و در زون اگزو اسکارن، عناصر مس و نقره و تا حدودی طلا و همچنین عناصر تنگستن و آهن عموماً منطقه‌بندی مشابهی نشان مي‌دهند. بر اساس مقایسه هاله‌های مرکب فوق کانساری و تحت کانساری و تغییرات شاخص منطقه‌بندی از یافته‌های بدست آمده از 6 گمانه حفاري شده، توده کانساری اسکارن گودال در بخش جنوب‌غربی محدوده در نتیجه عملکرد فرسایش در موقعیت نزدیک به سطح بوده و به سمت شمال‌شرق بر ضخامت باطله رویی کانسار افزوده می‌شود. بر اساس مطالعات میان‌بارهای سیال در بلورهاي كوارتز و گارنت برداشت شده از زون‌هاي اسکارني گودال، دماهای همگن شدن میان‌بارهای سیال سه فازی موجود در گارنت از °C 8/416 تا°C 7/529 و در کوارتز °C 237 تا°C 4/385 بوده ولي این مقادير در میان‌بارهای دو فازی گارنت و کوارتز به ترتیب از °C 2/450 تا°C 530 و °C9/130 تا °C 3/371 تغییر می¬کنند. میان‌بارهای سیال سه‌ فازی در گارنت و كوارتز شوري‌های بالایی داشته و مقادیر آنها به ترتيب از 2/42 تا 6/57 و از 1/27 تا 5/44 درصد وزنی معادل نمك طعام تغيير مي‌كنند. میزان شوری‌هاي میان‌بارهای سیال دو فازی در گارنت و كوارتز به ترتيب از 4/16 تا 7/22 و 4/1 تا 7/18 درصد وزنی معادل نمك طعام در تغییر مي‌باشند. يافته‌هاي ميكروترمومتري حاصله از میان‌بارهای سیال موجود دربلورهاي کوارتز برداشت شده از زون دگرسانی سریسیتیکی در توده نفوذی آق دره نشان می‌دهد كه دماهای همگني در میان‌بارهای سیال سه فازی از C° 2/293 تا C° 7/486 و دو فازی از C° 6/205 تا C° 1/330 متغير می‌باشند. متشابهاً، میان‌بارهای سیال سه -فازی شوری بالایی داشته و مقادیر آن از 1/31 تا 5/48 درصد وزنی معادل نمك طعام، ولي میان‌بارهای سیال دو ¬فازی دارای شوری هاي نسبتاً كم در محدوده 2/1 تا 4/13 درصد وزنی معادل نمك طعام دارند. بررسی یافته‌های حاصله نشان داده كه فرآيند‌هاي کانه‌زایی‌هاي نوع اسکارنی در گودال و نوع رگچه‌اي در آق دره، نتیجه آمیختگی سیال ماگمایی منتج از توده مونزونیتی- سینیتی گودال با سیالات جوی می‌باشد.

Text of Note

Abstract: The Gowdal and Agh-Dareh mineralized zones are located between Ahar and Kalibar cities in East-Azarbaidjan province. The Ahar-Kalibar area as a part of Azarbaidjan block is reckoned to be as a portion of Alborz-Azarbaidjan magmatic zone as well as a segment of Ahar-Arasbaran mineralization province. The contact of younger magmatic phase of the Shivardagh batholith of monzonitic-syenitic composition with limestone-marly limestone unit in the Gowdal area resulted in copper skarn mineralization processes. Copper mineralization in the form of almost parallel and occasionally stockwork siliceous veinlets were developed within Agh-Dareh granodioritic-granitic intrusive body as an older magmatic phase of the Shivardagh batholith. Based upon petrological studies, the Agh-Dareh and Gowdal intrusive bodies compositionally are I-type and belong to calc-alkaline-shoshonitic and shoshonitic series, respectively, and tectonically are related to continental arc. Geochemical investigations of the major, minor, and rare earth elements showed that the intrusive body at Gowdal is related to copper skarn-type. The occurrence of skarn mineralization in the Gowdal area is widespread and predominantly in the form of exo-skarn, however, thin sporadic endo-skarn zones were also developed. On the basis of microscopic examinations and XRD analysis data, the constituent mineral assemblage are wollastonite, garnet, pyroxene, epidote, chlorite, tremolite-actinolite, clays, calcite, and quartz accompanied by hypogene ore minerals such as magnetite, specularite, galena, chalcopyrite, pyrite, and molybdenite, and also by supergene minerals like hematite, malachite, azurite, and Fe-hydroxides. Based upon type of constituent hydrous and anhydrous calc-silicate minerals, the skarn Gowdal is considered to be as calcic skarn. The skarn zones at Gowdal are divided into four distinct sections, (1) garnet skan (garnetite), (2) garnet-epidote skarn, (3) garnet-pyroxene-epidote-tremolite-actinolite skarn, and (4) epidote-garnet skarn (epidotite). The garnet skarn section is accompanied predominantly by magnetite mineralization, the garnet-epidote and the garnet-pyroxene-epidote-tremolite sections prevalently by magnetite, specularite, molybdenite, pyrite, and chalcopyrite mineralization, and ultimately the epidote-garnet section preponderantly by pyrite, chalcopyrite, magnetite, and specularite mineralization. Based upon elemental zoning, the important and ore-forming elements in the intrusive body and the recrystallized limestone have low concentration and grade and within the exo-skarn zones elements such as copper, siver, and to some extent gold as well as tungsten and iron show generally similar zoning. On the basis of comparison of the composite halos of supra-ore and sub-ore and variation of zoning index data obtained from six diamond drill wells, the Gowdal ore mass in the southwest of the study area as a result of erosion function is situated in a near surface position and toward northeast the thickness of the overburden rocks lying on the deposit increases. On the basis of fluid inclusion studies within the quartz and garnet crystals collected from the Gowdal skarn zones, the homogenization temperatures (TH) of 3-phase inclusions in garnet and quartz vary from 416.8 °C to 529.7 °C and from 237 °C to 385.4 °C, respectively. The TH values in 2-phase inclusions in the garnet and quartz range from 450.2 °C to 530 °C and from 130.9 °C to 371.3 °C, respectively. The 3-phase inclusions in garnet and quartz have high salinities ranging in value from 42.2 to 57.6 and from 27.1 to 44.5 wt% NaCl eq., respectively. The salinities of 2-phase inclusions in the garnet and quartz vary from 16.4 to 22.7 and 1.4 to 18.7 wt% NaCl eq., respectively. The microthermometric data obtained from fluid inclusions within the quartz crystals collected from the sericitic alteration zone in the Agh-Dareh intrusive body showed that the TH values in the 3-phase inclusions vary from 293.2 °C to 486.7 °C and in the 2-phase inclusions from 205.6 °C to 330.1 °C. Similarly, the 3-phase inclusions have high salinities ranging in value from 31.1 to 48.5 wt% NaCl eq., but the 2-phase inclusions show salinities within the range of 1.2 to 13.4 wt% NaCl eq. Consideration of the obtained data showed that the mineralization processes in the Gowdal skarn and the veinlet-type ores at Agh-Dareh are the result of mixing of the magmatic fluid that resulting from monzonitic- syenitic Gowdal intrusive with meteoric fluids.

Variant Title

Investigation of origin, genesis, and mineralization type in Gowdal Cu-Fe skarn deposit and its relation to Agh-Dareh mineralized intrusive body, Ahar, East-Azarbaidjan

Entry Element

‏نخجوانی،‏

Part of Name Other than Entry Element

بهاءالدین ‏

Relator Code

تهيه کننده

Entry Element

‏کلاگری،‏

Entry Element

‏علوی،

Entry Element

‏سیاه چشم،

Part of Name Other than Entry Element

علی اصغر ‏

Part of Name Other than Entry Element

سید غفور ‏

Part of Name Other than Entry Element

کمال ‏

Dates

استاد راهنما

Dates

استاد راهنما

Dates

استاد مشاور

Entry Element

‏تبریز