بررسی اکوفیزیولوژیکی تنش کمبود آب و مراحل رسیدگی بر روی کیفیت بذر ارقام گندم دوروم و نان
First Statement of Responsibility
/محمدحسین قرینه
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Name of Publisher, Distributor, etc.
: کشاورزی
PHYSICAL DESCRIPTION
Specific Material Designation and Extent of Item
۲۳۷ ص
GENERAL NOTES
Text of Note
جدول، نمودار، عکس
NOTES PERTAINING TO PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC.
Text of Note
چاپی
INTERNAL BIBLIOGRAPHIES/INDEXES NOTE
Text of Note
کتابنامه ص.: ۲۰۶-۲۳۲
DISSERTATION (THESIS) NOTE
Dissertation or thesis details and type of degree
دکتری
Discipline of degree
مهندسی کشاورزی- زراعت
Date of degree
۱۳۸۲/۰۶/۲۵
Body granting the degree
تبریز
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
به منظور بررسی واکنشهای اکوفیزیولوژیک تنش کمبود آب و مراحل رسیدگی بر روی کیفیت بذر ارقام گندم دوروم و نان و همچنین اثرات کیفیت بذر بر روی سبز شدن و استقرار گیاهچه در مزرعه، رشد و نمو و عملکرد محصول، آزمایشاتی در دو سال زراعی۱۳۷۸ - ۷۹و۱۳۷۹ - ۸۰در شهرستان اهواز) مزرعه تحقیقاتی مجتمع عالی رامین ملاثانی (اجرا گردید .در سال اول تیمارهای آزمایش شامل سه سطح آبیاری کامل(I۱) ، قطع آبیاری در دوره گلدهی (I۲) و قطع آبیاری در دورة پر شدن دانه (I۳) بعنوان فاکتور اصلی و ارقام گندم شامل دو رقم گندم دوروم) تتراپلوئید و یک رقم گندم نان) هگزاپلوئید (بعنوان فاکتور فرعی .همچنین هفت زمان مختلف برداشت بذر در قالب طرح کرتهای دو بار خرد شده به اجرا در آمد .پس از برداشت بذرها، به منظور ارزیابی قدرت و قابلیت زیست آنها، بذرهای تیمار شده تحت آزمونهای جوانه زنی استاندارد و رشد گیاهچه) در آزمایشگاه (قرار گرفتند .نتایج نشان داد که عملکرد دانه و اجزای آن تحت تأثیر مراحل رسیدگی بذر و ارقام قرار گرفتند .رقم چن التار بالاترین و رقم فلات کمترین میزان عملکرد را داشتند .حداقل عملکرد دانه متعلق به برداشت اول (۱۲ روز بعد از گرده افشانی (و حداکثر متعلق به برداشت ششم و هفتم (۴۴ و ۵۸ روز بعد از گرده افشانی (بود .تنش کمبود آب اثر معنی داری بر عملکرد دانه نداشت .اثرات مراحل رسیدگی بذر و ژنوتیپها بر روی اجزای عملکرد شامل وزن صد دانه، تعداد سنبلچه بارور در سنبله و تعداد دانه در سنبله معنی دار بدست آمد .تعداد سنبلچه بارور و تعداد دانه در سنبله تحت تأثیر سطوح مختلف آبیاری قرار گرفتند.تغییرات وزن دانه نشان داد که با سپری شدن روزهای پس از گرده افشانی در تمام تیمارها وزن دانه روند افزایشی داشته است .بر اساس روش دوخطی، مرحله رسیدگی وزنی) حداکثر وزن خشک بذر (بین ۳۱ تا ۳۸ روز بعد از گرده افشانی در سطوح مختلف آبیاری و ارقام تعیین شد .درصد بذور زنده و گیاهچه های نرمال با افزایش رسیدگی و نمو بذر از روند افزایشی برخوردار بود، بطوریکه همزمان با رسیدگی وزنی به حداکثر (۶/۹۹ درصد (رسیده و پس از آن تغییر چندانی نداشت .ارقام به تنهایی تاثیر معنیداری بر روی کیفیت بذر نشان ندادند .ولی اثر متقابل رقم و مراحل برداشت معنیدار گردید .بررسی قدرت بذر ارقام مختلف گندم بر اساس آزمونهای سرعت جوانه زنی و رشد گیاهچه نشان داد که مراحل رسیدگی و ارقام اثر معنی داری بر روی آنها داشتهاند .( (۰۱/۰ P تغییرات سرعت جوانه زنی و وزن خشک گیاهچه در طی دوره رسیدگی بذر از روند افزایشی در سطوح مختلف آبیاری و ارقام برخوردار هستند .در این آزمایش مناسبترین مرحله برداشت مکانیزه ارقام گندم ۶ تا ۱۳ روز پس از رسیدگی وزنی بذرها با رطوبت حدود ۱۴ درصد در منطقه تعیین گردید که در این مرحله قدرت بذرها به حداکثر رسیده بود .رقم فلات و شوا به ترتیب بیشترین سرعت جوانه زنی و رشد گیاهچه را نسبت به سایر ارقام داشتند .میانگین رشد گیاهچه در سطح آبیاری کامل و بدون تنش کمبود آب نسبت به دو سطح دیگر آبیاری) اعمال تنش (از برتری نسبی برخوردار بود .این نتایج نشان داد که انتخاب ژنوتیپ مناسب و بذر با کیفیت بالا میتواند در ایجاد یکنواختی رشد گیاهان حاصل و بهرهبرداری بهینه از منابع موجود در مزرعه بسیار مفید باشد .در این بررسی میزان پروتئین بذر تفاوت معنیداری را در ژنوتیپها و مراحل مختلف رسیدگی نشان داد .رقم دوروم) شوا (نسبت به رقم نان) فلات (و همچنین مراحل اولیه رسیدگی بالاترین میزان درصد پروتئین دانه را به خود اختصاص دادند .البته با نمو بیشتر دانهها و افزایش وزن آها ، درصد پروتئین آنها به تدریج کاهش یافت .بخشی از بذرهای حاصل از آزمایش سال اول که شامل بذرهای سه رقم گندم با کیفیتهای مختلف بود، در سال دوم کشت گردید تا چگونگی استقرار ، رشد و نمو و عملکرد گیاهان حاصل بررسی شود .یافته های سال دوم نشان داد که استقرار اولیه گیاه) درصد و سرعت سبز شدن گیاهچه (، پوشش سبز و عملکرد به میزان قابل توجهی تحت تأثیر کیفیت بذر و ارقام واقع شده اند .بطوریکه رقم فلات با ۶/۸۳ درصد و گیاهچههای حاصل از بذور برداشت شده از مراحل ششم و هفتم رسیدگی با۹۴ درصد بالاترین درصد سبز شدن را در مزرعه داشتند .سرعت سبز شدن نیز از چنین روندی برخوردار بود .عملکرد دانه گیاهان حاصل از بذور برداشتهای مراحل اول تا سوم رسیدگی کمتر از عملکرد گیاهان حاصل از بذور سایر برداشتها در کلیه سطوح آبیاری بود .علت کاهش عملکرد گیاهان حاصل از بذور برداشت شده در مراحل اولیه رسیدگی کاهش درصد و سرعت سبز شدن گیاهچهها و پایین بودن درصد پوشش سبز آنها در مزرعه بوده است .بیشترین وزن ماده خشک کل و سرعت رشد محصول در گیاهان حاصل از بذور برداشت شده در مراحل انتهایی رسیدگی مشاهده شد .وجود همبستگی مثبت معنی دار بین صفات اندازه گیری شده در سال اول و دوم آزمایش نشان دهنده تأثیر صفات مربوط به کیفیت بذر) درصد بذور زنده و گیاهچههای نرمال، سرعت جوانه زنی، رشد گیاهچه و همچنین درصد و سرعت سبز شدن ( با عملکرد دانه و اجزای آن است .این همبستگیها نشان داد که با فافزایش کیفیت بذرها، استقرار و رویش اولیه گیاهچهها ، پوشش سبز ، تجمع ماده خشک گیاهی و سرعت رشد محصول و عملکرد دانه گیاهان حاصل نیز افزایش مییابد.