عنوان

تأثیر شاخص‌های بارندگی روی الگوی کشت و درآمد کشاورزان) مطالعه موردی :دشت شبستر(,‮‭Effect of Rainfall Indices on Cropping Patterns and Agricultural Income (Case study:Shabestar plain)‬

Number

‭۱۸۰۵۵پ‬

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

تأثیر شاخص‌های بارندگی روی الگوی کشت و درآمد کشاورزان) مطالعه موردی :دشت شبستر(

Parallel Title Proper

‮‭Effect of Rainfall Indices on Cropping Patterns and Agricultural Income (Case study:Shabestar plain)‬

First Statement of Responsibility

/آمنه سرباز

Name of Publisher, Distributor, etc.

: کشاورزی

Date of Publication, Distribution, etc.

، ‮‭۱۳۹۴‬

Name of Manufacturer

، افشاری

Specific Material Designation and Extent of Item

‮‭۸۷‬ص‬

Text of Note

چاپی

Dissertation or thesis details and type of degree

کارشناسی ارشد

Discipline of degree

اقتصاد کشاورزی

Date of degree

‮‭۱۳۹۴/۱۱/۱۹‬

Body granting the degree

تبریز

Text of Note

کشور ایران با قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک آب و هوایی به شدت از محدودیت منابع آبی رنج می‌برد، بطوریکه برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی از یک طرف و بروز شرایط نامساعد آب و هوایی و تداوم آن از طرف دیگر کمبود این منابع را تشدید می‌کند .آثار و پیامدهای منفی این حوادث را می‌توان بر سطح زیرکشت، عملکرد، میزان تولید محصولات کشاورزی و میزان مصرف نهاده‌ها بخصوص آب مشاهده نمود .از آنجا که اصلی‌صترین و مهمترین عامل تغذیه آب‌صهای زیرزمینی هم نزولات آسمانی می‌صباشد، بنابراین مدیریت منابع آب با توجه به شرایط آب و هوایی بخصوص بارندگی، اهمیت بسیار بالایی در برنامه‌های توسعه کشاورزی در مناطق مختلف پیدا می‌کند .در این راستا در مطالعه حاضر سعی گردیده است که تأثیر شاخص‌های بارندگی روی الگوی کشت و درآمد کشاورزان در دشت شبستر که یکی از دشت‌صهای بحرانی از نظر منابع آب در استان آذربایجان‌صشرقی و کشور می‌صباشد، بررسی شود .با توجه به اینکه اثرات تخلیه منابع آب زیرزمینی در طول زمان انباشته می‌صشود، بنابراین برای دستیابی به این هدف از مدل برنامه‌صریزی پویا استفاده گردید .الگوی برنامه‌صریزی پویای مورد استفاده تحت سناریوهای مختلف بررسی و نتایج آنها تحلیل و تفسیر شد .نتایج نشان داد که در میان شاخص‌صهای بارندگی، بین شاخص بارش استاندارد ‮‭۴۸‬ ماهه با شاخص منبع آب زیرزمینی ‮‭(GRI)‬ و ارتفاع آب زیرزمینی همبستگی بالایی وجود دارد .نتایج حاصل از برنامه‌صریزی پویا برای محصولات باغی و زراعی دشت شبستر نشان داد که در شرایط فعلی درآمد کشاورزان حدود ‮‭۳۹۸۷‬ میلیارد ریال بوده و بیلان سالانه آبخوان به میزان‮‭۴۴/۱۰‬ - میلیون مترمکعب معادل ‮‭۴۴‬ سانتیمتر کاهش را نشان می‌صدهد، درحالیکه در شرایط بهینه، درآمد به مبلغ ‮‭۴۳۱۳‬ میلیارد ریال افزایش یافته و بیلان منفی آبخوان به میزان ‮‭۸/۲۲‬ درصد نسبت به وضع موجود بهبود می‌صیابد .در صورت لحاظ شرایط مختلف آب و هوایی، مقدار بهره‌صبرداری از آب زیرزمینی در شرایط خشکسالی، سال نرمال و ترسالی به ترتیب برابر با‮‭۹۱/۷۰‬ ، ‮‭۷۳/۷۸‬ و ‮‭۱۸/۸۴‬ میلیون مترمکعب بوده و بیلان منفی آبخوان در این سه حالت به ترتیب به مقدار‮‭۱۵/۹‬ ، ‮‭۱۱/۶‬ و ‮‭۶۸/۱۰‬ میلیون مترمکعب در سال می‌صرسد .در این شرایط درآمد سالانه کشاورزان نیز به ترتیب برابر‮‭۴۱۷۶‬ ، ‮‭۴۲۲۰‬ و ‮‭۴۳۱۵‬ میلیارد ریال می‌صباشد که نسبت به وضع موجود افزایش یافته‌صاند .در وضعیتی که ارتفاع پمپاژ آب براساس شاخص ‮‭SPI۴۸‬ در مدل لحاظ گردد، سطح زیرکشت محصولات و به تبع آن میزان برداشت آب نسبت به ارتفاع ادامه چکیده پایان‌صنامه پمپاژ موجود تغییری نکرده ولی بیلان منفی آبخوان به مقدار ‮‭۰۶/۶‬ میلیون مترمکعب بهبود می‌صیابد .در این حالت درآمد سالانه کشاورز نیز به مبلغ ‮‭۱۹۵۳‬ میلیارد ریال می‌صرسد .زمانی که میزان آب مصرفی محصولات به اندازه نیاز آبی گیاه کاهش یابد، بیلان منفی آبخوان بهبود یافته و مثبت می‌صشود که منجر به افزایش درآمد سالانه حاصل از فعالیت‌صهای کشاورزی می‌صگردد .با افزایش قیمت آب، بیلان آبخوان بهبود یافته و درآمد سالانه کشاورزان نیز به دلیل افزایش هزینه‌صها، کاهش می‌صیابد .با افزایش قیمت انرژی، بازده ناخالص سالانه فعالیت‌صهای کشاورزی نسبت به وضع موجود روند کاهشی خواهد داشت که منجر به کاهش برداشت آب و درنتیجه افزایش ذخیره آبخوان می‌صگردد .تغییرات الگوی کشت برای اکثر سناریوها بیانگر آن است که سطح زیرکشت محصولاتی افزایش می‌صیابد که سود بالاتری ایجاد نمایند هر چند ممکن است این محصولات نیاز آبی بالا داشته باشند .با توجه به اینکه راندمان آبیاری در این مناطق بسیار کمتر از ‮‭۴۰‬ درصد است لذا استفاده از روش‌صهای نوین آبیاری مانند قطره‌صای می‌صتواند راندمان آبیاری را افزایش داده و مصرف آب را کاهش دهد .همچنین بهتر است حتی در دوره‌صهای ترسالی نیز مقدار برداشت از سفره کاهش یابد تا حجم کاهش یافته آب سفره در سال‌صهای قبل جبران شده و سفره ترمیم گردد تا از افزایش شوری آب چاه‌صها، نشست زمین و عوامل زیست محیطی دیگر که در نتیجه برداشت بیش از حد آب زیرزمینی ایجاد می‌صشوند، جلوگیری شود .

Text of Note

Since Iran is limited in dry and semi-dry climate zone, this country strongly suffers from limited water resources so that the excessive extraction of groundwater resources beside the unfair weather conditions and its continuity exacerbate the shortage of these resources. The negative effect of these events is observable on cropping area, yield, amount of agricultural production and inputs consumption, especially water. Since heavenly downwards are the main and important factor in groundwater nutrition, so the management of water resources with attention to weather conditions, particularly rainfall, has an important role in agricultural development programs in different regions. In this regard, the present study tries to investigate the effect of rainfall indices on cropping patterns and agricultural income in Shabestar plain, where is one of the critical plains of water resources in East-Azerbaijan province and country. Due to the fact that the effects of depletion of groundwater resources accumulate over the time, therefore, was used dynamic programming model to achieve this purpose. The dynamic programming model was investigated under different scenarios and results were analyzed and interpreted. The results showed that among the rainfall indices, there is strong correlation between 48-Monthly Standardized Precipitation Index and Groundwater Resource Index (GRI) and groundwater height. The results of dynamic programming for garden and agricultural products in Shabestar plain showed that in current situation, the farmers' income is about 3987 milliard Rials and aquifer annual balance decreases -10.44 million cubic meters, that is equal to 44 cm; while in optimal conditions, income increase to 4313 milliard Rials, and in comparison to status quo, aquifer negative balance has 22.8 percent improvement. In different weather conditions, the exploitation of groundwater is 70.91, 78.73 and 84.18 million cubic meters in drought, normal and wet years, respectively, and aquifer negative balance in these three modes is 9.15, 6.11 and 10.68 million cubic meters per year, respectively. In these circumstances, the annual income of farmers is 4176, 4220 and 4315 milliard Rials, respectively that is increased in comparison to status quo. With considering of water pumping height based on SPI48 in the model, cropping area, and consequently, the amount of water extraction has not changed in comparison to pumping height in current situation, but the negative balance of the aquifer improves about 6.06 million cubic meters. In this case, annual income of farmers becomes 1953 milliard Rials. When the plant water consumptions reduce to water requirements amount, the negative balance of the aquifer will improve and become positive, and it will increase annual income of agricultural activities. With rising in water prices, aquifer balance improves and annual income of farmers decreases due to increase in costs. With rising in energy prices, annual gross output of agricultural activities will decrease in comparison to status quo, and it leads to reduce water extraction and consequently, aquifer storage increase. Changing in cropping pattern for most scenarios showed that cropping area for products, that generate higher profits but have higher water requirements, will increase. Due to the fact that irrigation efficiency is much less than 40 percent in these regions, hence the use of modern irrigation techniques like, drip irrigation, can increase irrigation efficiency and reduce water consumption. In addition, it is good point to decrease the amount of water extraction from groundwater resource even in the wet period to compensate and improve the reduction of its volume in last years, therefore we can avoid from groundwater salinity increasing, land subsidence and other environmental factors which are result of excessive extraction of groundwate

Parallel Title

‮‭Effect of Rainfall Indices on Cropping Patterns and Agricultural Income (Case study:Shabestar plain)‬

سرباز، آمنه

Sarbaz, Ameneh

حسین‌زاد، جواد، استاد راهنما

قربانی، محمد علی، استاد مشاور

Public note

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی