عنوان

بررسی آسیب‌پذیری، کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت‌های کردکندی و دوزدوزان

Number

‭۱۶۱۹۲پ‬

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

بررسی آسیب‌پذیری، کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت‌های کردکندی و دوزدوزان

First Statement of Responsibility

/شهلا سلطانی

Name of Publisher, Distributor, etc.

: علوم طبیعی

Date of Publication, Distribution, etc.

، ‮‭۱۳۹۵‬

Name of Manufacturer

، راشدی

Text of Note

چاپی

Dissertation or thesis details and type of degree

کارشناسی ارشد

Discipline of degree

زمین شناسی - هیدوژئولوژی

Date of degree

‮‭۱۳۹۵/۱۱/۱۰‬

Body granting the degree

تبریز

Text of Note

دشت کردکندی- دوزدوزان در استان آذربایجان‌شرقی به فاصله ‮‭۶۵‬ کیلومتری جنوب‌شرقی شهرستان تبریز واقع شده است .اقلیم این منطقه نیمه خشک سرد بوده و متوسط سالانه ریزش‌صهای جوی ایستگاه‌های کردکندی و دوزدوزان برای یک دوره ‮‭۱۵‬ ساله‮‭۱۳۷۸)- (۱۳۹۳‬ ، برابر ‮‭۲۶۹‬ و ‮‭۲۷۵‬ میلی‌صمتر محاسبه گردید .نتایج حاصل از حفاری های اکتشافی و مطالعات ژئوفیزیک نشان می دهد که آبخوان دشت کردکندی- دوزدوزان از نوع آزاد است .جهت جریان آب زیرزمینی دشت کردکندی- دوزدوزان نیز از نواحی جنوب، شمال و شمال‌شرق به نقاط داخلی دشت منحرف شده و سرانجام به مناطق غرب و شمال‌غرب منتهی می‌شود .منابع آب سطحی در این منطقه به‌صورت مسیل‌های فصلی و شور می‌باشد .بنابراین کمبود منابع آب سطحی مطلوب و وابستگی به منابع آب زیرزمینی موجب کاهش حجم مخزن آبخوان در طول سالیان متمادی شده است .از طرفی فعالیت‌های شدید کشاورزی و استفاده بیش از حد از کودهای کشاورزی سبب شده است که آب زیرزمینی در این منطقه با خطر آلودگی روبرو باشد .بنابراین ضروری است که کیفیت و کمیت منابع آب زیرزمینی و میزان آسیب‌پذیری آن به منظور جلوگیری از آلودگی آب‌های زیرزمینی مورد مطالعه قرار گیرد .هدف از این پژوهش تعیین آسیب‌پذیری آبخوان، تعیین مشخصه‌های هیدروژئولوژیکی، بررسی غلظت عناصر اصلی، فرعی و برخی عناصر کمیاب، بررسی تأثیر عوامل زمین‌صشناسی و فعالیت‌صهای انسانی بر روی کیفیت منابع آب زیرزمینی و تعیین کیفیت آب از لحاظ شرب، کشاورزی و صنعت می‌باشد .در این مطالعه از نمودارهای کیفی و ترکیبی، مدل‌سازی هیدروشیمیایی، روش‌های آماری چند متغیره، شاخص ‮‭PoS‬ و روش‌های ارزیابی آسیب‌پذیری شامل‮‭AVI‬ ، ورودی- زمان،‮‭GODS‬ ، دراستیک و دراستیک واسنجی‌شده استفاده شد .به منظور بررسی کیفیت آب زیرزمینی، ‮‭۲۴‬ نمونه از منابع آب زیرزمینی در مهرماه سال ‮‭۱۳۹۴‬ جمع‌صآوری گردید و پارامترهای اسیدیته و هدایت الکتریکی در صحرا و همچنین همراه با غلظت یون‌های اصلی، نیترات، فلوئوراید و سیلیس در آزمایشگاه آب‌شناسی گروه زمین‌شناسی دانشگاه اندازه‌صگیری شد .همچنین عناصر جزئی) آرسنیک، آهن، آلومینیوم، منگنز، کروم و کادمیوم (برای ‮‭۲۳‬ نمونه در آزمایشگاه کنترل کیفی آب آذربایجان‌شرقی مورد سنجش قرار گرفتند .نتایج بیلان آبی منطقه نشان می‌صدهد که مخزن آب زیرزمینی در سال آبی‮‭۹۲ - ۹۳‬در دشت‌های کردکندی و دوزدوزان به ترتیب با کاهش ذخیره‌ای معادل ‮‭۲۱/۱‬ و ‮‭۶۳/۱‬ میلیون مترمکعب در سال روبرو بوده است .از نظر شرب، منابع آب جنوب و جنوب‌غربی منطقه از کیفیت خوبی برخوردارند و بیش‌تر منابع آب زیرزمینی از نظر مصارف کشاورزی براساس نمودار ویلکوکس دارای کیفیت متوسطی هستند .تمامی فلزات سنگین اندازه‌گیری شده برای منابع آب زیرزمینی، به غیر از کادمیوم، آهن و آرسنیک از غلظتی مجاز برخوردارند .براساس تحلیل عاملی، چهار عامل کنترل‌کننده هیدروژئوشیمی در منطقه می‌باشد .عوامل اول، دوم و چهارم تحت عنوان عوامل زمین‌زاد و عامل سوم به عنوان عامل انسان‌زاد شناخته شدند .ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان براساس مدل‌های‮‭AVI‬ ، ورودی- زمان،‮‭GODS‬ ، دراستیک و دراستیک واسنجی‌شده نشان داد که، آسیب‌پذیری بالا در بخش شرقی منطقه و آسیب‌پذیری پایین در بخش غربی منطقه قرار دارد

Text of Note

Kordkandi- Duzduzan plain is located in the southeast of Tabriz city with 65 km away from it, in East Azerbaijan province. The climate of the area is dened as cold semi-arid and the long-term mean annual rainfall for period of 15 years (1999-2014) is 269 and 275 mm in Kordkandi and Duzduzan rain gauge stations, respectively. The results from drilled wells and geophysical surveys showed that the aquifer type of the plain is unconfined. Groundwater flow in Kordkandi- Duzduzan plain is from south, north and northeast borders toward the center of the plain and eventually from there towards the west and northwest. Surface water resources are seasonal and saline in this area. Thus, the volume of the aquifer reservoir is reduced during many years due to lack of desirable surface water resources and highly withdrawing of groundwater resources. On the other hand, intensive agricultural activities and overuse of agricultural fertilizers have caused the groundwater to be encountered with the risk of contamination. Therefore, the groundwater resources quantity and quality and the vulnerability of the aquifer studies in the area is an essential task. The aim of this study is to determine the vulnerability and hydrogeological characteristics of aquifers, to evaluate the concentration of major, minor and trace elements, to evaluate the effect of geological factors and human activities on groundwater quality and to determine the water quality in terms of drinking, agriculture and industrial purposes. In this study, variety of methods such as quality and bivariate diagrams, hydrochemical modeling, multivariate statistical methods, PoS index and vulnerability assessment methods including AVI, time-input, GODS, DRASTIC and calibrated DRASTIC were used. In order to evaluate the quality of groundwater, 24 samples were collected from groundwater resources in October 2015 and parameters such as pH and electrical conductivity measured in the field and concentrations of major ions, nitrate, fluoride and silica in the Hydrogeology Laboratory of the University of Tabriz. As well as some of the trace elements such as arsenic, iron, aluminum, manganese, chromium and cadmium for 23 samples were analyzed in the laboratory of Azerbaijan Water Quality Control. The water balance results for year 2013-2014 show that groundwater reservoir is faced with 1.21 and 1.63 million cubic meters reduction per year in the Kordkandi and Duzduzan plains, respectively. Water resources of southern and southwestern parts of the area have a good quality in terms of drinking and according to plotted data in Wilcox diagrams, the most groundwater resources have moderate quality in terms of agricultural purposes. According to the drinking water standards heavy metals concentrations for all water samples are acceptable with exception of cadmium, iron and arsenic. Based on factor analysis, four factors controlling hydrogeochemistry in the region. First, second and fourth factors were known as geogenic factors and third factor was known as anthropogenic factor. The assessment of aquifer vulnerability with AVI, time- input, GODS, DRASTIC and calibrated DRASTIC methods show that high and low vulnerability have been concentrated in the eastern and western parts of the area, respectively

سلطانی، شهلا

اصغری مقدم، اصغر، استاد راهنما

برزگر، رحیم، استاد مشاور

کاظمیان، نعیمه، استاد مشاور

Public note

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی