ابسیدین شیشهای است آتشفشانی که نسبت به سنگهای دیگر (فلینت، چرت و - )... به دلیل خاص شیشهایش - به راحتی شکسته میشود و لبهی تیز و برندهای فراهم میکند. این ویژگی سبب شده تا در دورههای مختلف، ابسیدین به عنوان مادهای پر طرفدار برای ساخت و تجارت ابزار و اشیای مورد استفاده قرار بگیرد. یکی از مشخصههای ابسیدین یکسان بودن ترکیب شیمیایی و خواص فیزیکی سنگهای بدست آمده از یک معدن است که آن را از سنگهای بدست آمده از معادن دیگر متمایز میکند. در نتیجه میتوان با روشهای مختلف تجزیه عنصری و تعیین درصد ترکیبات شیمیایی هر نمونه و بررسی خواص فیزیکی آن و مقایسه با اطلاعات مربوط به معادن شناخته شدهی ابسیدین تا حدودی منشاء یک نمونه نا معلوم را مشخص کرد. در بیشتر محوطههای باستانی خاورمیانه، از اوایل نوسنگی تا مفرغ، بهرهبرداری از منابع در دسترس و مبادلهی آن دیده میشود. اغلب منابع مهم ابسسیدین خاورمیانه، در آناتولی و قفقاز واقع شده است. منابع کوچکتری هم در جنوب یمن، احتمالا در جزایر دریای سرخ و شاید هم در ایران وجود دارد. منابع اصلی آناتولی و قفقاز به چهار گروه تقسیم میشوند: آناتولی مرکزی (کاپادوکیه)، شمال شرقی آناتولی، جنوب شرقی آناتولی (اطراف دریاچه وان) و قفقاز (ارمنستان، گرجستان و آذربایجان.) مطالعه ژئوشیمیایی ابسیدینهای بدست آمده از محوطههای باستانی ایران از حدود دهه ۶۰ میلادی آغاز شد. براساس مطالعات انجام شده مردمان پیش از تاریخ ایران، ابسدین مورد نیاز خود را از منابع آناتولی و قفقاز تامین می کردند، ولی هر منطقه در هر دوره از یک منبع مشخص و متفاوتی استفاده میکرد. بدین معنا که در مقاطع مختلف زمانی به منابع مورد استفاده تغییر می کند. به طور مثال محوطههای شمال غرب ایران در دوره نوسنگی میانی(محوطهی حاجی فیروز و یانیک تپه) از منابع جنوب شرقی آناتولی و در دورهی مس و سنگ (پیزدلی و سراب) تز منابع شمال شرق آناتولی استفاده میکردند. در محوطههای جنوب و جنوب غرب ایران تا حدودی عکس شمال غرب ایران است. در دوره نو سنگی از منابع شمال شرقی آناتولی و در دوره نو سنگی (گوران، سراب و عبدالحسین) تا مس و سنگ جدید (چغاگاوانه، گیان و سه گابی) فقط از یک منبع، ابسیدین مورد نیاز خود را تامین میکردند
TRANSLATED AS
Author
فاطمه فرشی جلالی
UNIFORM TITLE
General Material Designation
چگونگی پراکنش دست ساختههای ابسیدینی در غرب ایران