حدیث که دومین منبع پس از قرآن برای استنباط احکام الهی است ، فهمی دقیق را می طلبد. با دانش فقه الحدیث می توانیم این امر را به سامان رساند. برای این کار نیز در دانش فقه الحدیث ، قواعدی را باید به کار برد تا بهتر بتوان به این مقصود برسیم. بی شک با به کار گیری قواعد و مبانی صحیح فقه الحدیث ، می توان فهمی درست از حدیث به دست آورد و احادیث معصومان(ع) را جوابگوی همه ی نیازهای بشر در همه ی زمانها و مکانها دانست؛ از این رو باید در مطالعه و تحلیل سنت، دو عنصر زمان را در نظر گرفت. مکان صدور حدیث و یا محل وقوع عمل معصوم(ع) را نیز باید در نظر گرفت تا بتوان برداشتی صحیح را از سنت به دست آورد؛ مثلا حتی الامکان باید دانست که آیا فلان حدیث یا فعل معصوم(ع) در مدینه، شام، بصره، عراق، خراسان و یا ... از معصم صادر شده است. به عبارت دیگر ، در برخورد با یک حدیث و یا خبری که طبق آن عملی به پیامبر(ص) و یا یکی از امامان معصوم(ع) منتسب شده ، پس از اطمینان از اینکه آن خبر مخالف قرآن نیست ، نخست باید جو صدور آن حدیث یا محل وقوع آن عمل را در نظر بگیریم و بشناسیم. در نظر گرفتناصل توجه به دو عنصر زمان و مکان در مطالعه ی سنت و احادیث ، ما را در فهم و کشف مفهوم واقعی و ارزش تاریخی احادیث و یا عمل به آن کمک بسیار خواهد کرد. این تحقیق توجه به دو عنصر زمان و مکان را به عنوان قاعده ای در فقه الحدیث مطرح کرده است. در این تحقیق ، پس از اثبات اینکه توجه به این دو عنصر می تواند یکی از قواعد مهم در این راستا باشد، به پیشینه توجه به این دو عنصر و ذکر نمونه های آن در روایات اهل بیت(ع) ، و نیز پس از یاد کرد برخی از قائلان به تأثیر زمان و مکان در فهم حدیث بیان شده است. «توجه به مفاهیم واژه ها در عصر صدور»؛ « دگرگونی شرایط، اوضاع و احوال مخاطبان» ؛ « توجه به قرائن حالیه و مقالیه» ؛ « توجه به قطعیات تاریخی ؛ توجه به قطعیات علمی» و « در نظر گرفتن فضای صدور حدیث» از راههایی است که می توان از طریق آنها به چگونگی تأثیر دو عنصر زمان و مکان در فهم حدیث پی برد. در این مقوله ، ضمن بسط مباحث مربوط تا حد امکان ، با بیان راهها ، نمونه های حدیثی نیز برای هریک آورده شده است. از آنجا که « حل تعارض ظاهری بین اخبار» ؛ « بازشناسی احادیث موضوعه(ساختگی)» ؛ « شناخت روایات تقیه ای از غیر تقیه ای» ؛ « شناخت روایات ناسخ از منسوخ» و ... که در جوامع روایی از اهمیت شایانی برخوردار است، در فصل پایانی بخش با ذکر نمونه های حدیثی به این موارد پرداخته شده است. کلید واژگان : حدیث، فقه الحدیث، قواعد فقه الحدیث ، زمان، مکان، فهم حدیث.