الحاد ابن راوندی؛ اتهام یا واقعیت (بررسی انتقادی آثار الحادی ابن راوندی)
First Statement of Responsibility
نجم الدین مروجی طبسی، عباس میرزایی
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Place of Publication, Distribution, etc.
ساوه
Date of Publication, Distribution, etc.
زمستان/ 1393
Name of Publisher, Distributor, etc.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
ابن راوندی مشـهورترین مـتکلم از جریـان معتزلیـان شـیعه شـده در سـده سـوم هجـری اسـت کـه بـا رویگرداندن از اعتزال مذهب امامیه را پذیرفت و در کنار نقد اندیشههای اعتزال به دفـاع و تبیـین از آمـوزههای امامیه پرداخت. معتزلیان هموار این تغییر مذهب را انکار و تهمـتهـای فراوانـی بـه او زده انـد. الحـاد مشهورترین اتهامی است که معتزلیان مطرح کرده و یکی از پایههای این اتهام آثار است که معتزلیان بر این باورند که ملحدانه نگارش یافته است. سوال اصلی این است که آیا میتوان بر سخن معتزلیان اعتمـاد و ایـن آثار را الحادی و ابن راوندی را متکلمی ملحد دانست؟ فرضیه مطرح این است که احتمالا ابن راونـدی ایـن آثار را در نقد اندیشههای توحیدی و عدلی اعتزال نگاشته و همین زاویه داشتن با مواضع معتزلیان زمینه این اتهام را فراهم کرده است. هم از این روست که معتزلیان، در راستای تخریب ابن راوندی، آنـان را ملحدانـه تصویرسازی کرده و یکی از ادله مدعای خود مطرح کردهاند. با بررسی گزارشهای مربوط به هـر کـدام از این آثار، که در متون کلامی، رجالی و فهرستی بر جای مانده این نتیجه به دست آمد که این آثـار اکثـرا در نقد اندیشههای معتزلی یا با رویکرد فیلسوفانه نگارش یافته که بـا نظـام معرفتـی معتزلیـان همانـگ نبـوده است. در دستهای دیگر از این آثار نیز ابن راوندی نظرات مخالفان را در کنار نظرات موافق آورد هو همـین باعث سوء استفاده معتزلیان شده که آراء مخالفان را نظـرات خـود وی معرفـی کـرده و روش او را پوششـی برای بیان اندیشههای کفرآمیزش معرفی کردهاند.