عنوان

تذکره محمد شاهی

Country Code

IR

Number

۱۰-۱۹۹۹۳

.Language of Text, Soundtrack etc

فارسی

Country of publication

IR

Title Proper

تذکره محمد شاهی

First Statement of Responsibility

/ از: بهمن میرزا فرزند عباس میرزا پسر و ولیعهد فتحعلی شاه قاجار.

Name of Publisher, Distributor, etc.

محمدحسن تبریزی.

Date of Publication, Distribution, etc.

۱۲۴۹ق. (۲ سال پس از پایان تالیف).

Dimensions

رحلی. ۲۱*۳۳سم. ۴۴۲ص. ۲۱س.

Text of Note

تذکره شعراء.

3

Text of Note

در عهد دولت معدلت مهد دارای دین پرور ولیعهد شاهنشاه تاجور، جهاندار عباس‌شاه جهان که بالد بد و تخت و تاج کیان، ادام الله دولته و خلافته این کتاب مستطاب تذکره محمد شاهی که از تالیفات امیرزاده اعظم نهمین فرزند دلبند ولیعهد شاهنشاه بهمن میرزا است بخامه کمین چاکر خدمتگذار محمدحسین تبریزی در دارالارشاد اردبیل در سنه هزار و دویست و چهل و نه صورت تحریر بپذیرفت.

Text of Note

بهمن میرزا در دیباچه آمیخته به نثری که برای این کتاب نوشته سبب تالیف آن را به تفصیل بیان داشته و خلاصه‌اش این است: «به هنگامی که در اردبیل به سر می‌برده و ولایت و حکومت (یا امارت نظام) آن شهر و مضافات آن را بر عهده داشته شبی برادر کوچکترش محمدشاه او را احضار کرده مورد التفات فراوان قرار می‌دهد و می‌گوید کتب تذکره شعرا مانند تذکره آذر و دولتشاه هیچ‌کدام حاصلی ندارند، چه باشد کسی تذکره‌ای نویسد و گزیده اشعار شاعران را در آن تذکره بگنجاند. بهمن میرزا این خدمت قبول کرده و بدون دستیار به فراهم آوردن آن مشغول شده و «تذکره محمد شاهی داده» نام.

Text of Note

که بس تذکره دیده‌ام زین و آن/ ز آذر ز دولت شه نکته دان

Text of Note

نه ز آنها کسی را بود حاصلی/ نه ز آنها شور شاد و خرم الی

Text of Note

چه باشد کسی کو بوجه حسن/ کند منتخب نظم اهل سخن

Text of Note

چو گفت این حکایت شه دادگر/ من از بهر این بستم کمر

Text of Note

فراغت چو می‌یافتم من زکار/ بشب ساعتی چند بی‌دستیار

Text of Note

بسی شعر کردم بوحه صواب/ ز دیوان هر شاعری انتخاب

Text of Note

... درین تذکره کس نشد یار من/ بجز خامه کان شد مددکار من

Text of Note

... بگفتا بود گوهر آبدار/ باسم محمد شه نامدار

Text of Note

در برخی از ابیاتی که در دیباچه آورده محمدشاه را ستوده و او را برادر و پدر و مادری و مهتر خود خوانده است.

نوع خط:

تزئینات نسخه:

نوع کاغذ:

تزئینات جلد:

Text of Note

نستعلیق.

Text of Note

صفحه اول دارای یک سرلوح مذهب و مرصع که در آن با گل و بوته نقاشی شده و در حاشیه پایین سرلوح سرلوح نام کتاب و مولف نوشته شده. آغاز رشته (دوم ص ۳۴۴) و رشته ۳ (ص ۳۵۶) سرسوره مذهب دارد. تمامی صفحات دارای منطقه و جدول آب طلایی و لاجورد است.

Text of Note

فرنگی آهاردار.

Text of Note

تیماجی.

Name of source

ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۳۹۰۳-۳۹۰۶.

Text of Note

این تذکره محمد شاهی در سه «رشته» تنظیم یافته بدین‌گونه:

Text of Note

رشته اول. شاعران متقدم.

Text of Note

رشته دوم. اشعار شاه و شاهزادگان و امیران و بزرگان دولت و احوال برخی از آنها.

Text of Note

رشته سوم. اشعار شاعران معاصر.

Text of Note

نام شاعران در این تذکره با رعایت ترتیب الفبا است در حرف اول تخلص است جز اسامی شاهزادگان شاعر (شاعران رشته دوم) که به ترتیب سال عمر و تقدم سن یاد شده‌اند.

Text of Note

بهمن میرزا پس از ذکر نام هر شاعر نخست ترجمه‌ای یک یا دو سطری از او و سپس ابیاتی را که از اشعار او برگزیده است می‌آورد.

Text of Note

مولف تذکره در آغاز رشته اول، ابیاتی از دیوان منسوب به حضرت مولی را برای تبرک آورده و ترجمه هر بیت را به نثر زیر آن نوشته.

Text of Note

(این ترجمه در نسخه ما قلم قرمز است).

Text of Note

بهمن میرزا با اینکه (چنان که از دیباچه پیداست) خود شاعر بوده و شعر می‌سروده، در هیچ یک از بخش‌های این تذکره از اشعار خود نیاورده است.

Text of Note

نام شعرایی در رشته اول یاد شده‌اند:

Text of Note

۱. اسدی. ۲. انوری. ۳. ابوالعلاء. ۴. ابوالفرج. ۵. اوحدی. ۶. ابواسماعیل. ۷. اهلی. ۸. انیسی. ۹. ابن یمین. ۱۰. آهی. ۱۱. امیرمحمدصالح. ۱۲. امیرهمایون. ۱۳. آذری. ۱۴. آصفی. ۱۵. اشرف. ۱۶. آقا حسین. ۱۷. امیدی. ۱۸. امیرصیدی. ۱۹. امام فخر رازی. ۲۰. آفتابی. ۲۱. ادهم. ۲۲. ابوالیاس. ۲۳. امیرخسرو. ۲۴. آذر. ۲۵. اسیری. ۲۶. انور. ۲۷. بهایی. ۲۸. بابا افضل. ۲۹. بدیع‌الزمان میرزا. ۳۰. بهرام میرزا. ۳۱. میرزا باقر. ۳۲. جامی. ۳۳. جمال‌الدین. ۳۴. خواجه حافظ. ۳۵. حالتی. ۳۶. حزنی. ۳۷. حسابی. ۳۸. حسن خان. ۳۹. حقیری. ۴۰. حیدری. ۴۱. حیرتی. ۴۲. حضوری. ۴۳. حیاتی. ۴۴. حاجت. ۴۵. خطایی. ۴۶. خواجو. ۴۷. خیام. ۴۸. خواجه محمد. ۴۹. دامی. ۵۰. داوری. ۵۱. داعی. ۵۲. درویش. ۵۳. دوقی. ۵۴. رحیمی. ۵۵. راغب. ۵۶. رهایی. ۵۷. راهب. ۵۸. رفیق. ۵۹. زینت. ۶۰. شیخ سعدی. ۶۱. سلطان التسر. ۶۲. سلیمی. ۶۳. سبحانی. ۶۴. سراج. ۶۵. سلمان. ۶۶. سنجان. ۶۷. سعید. ۶۸. شاه شجاع. ۶۹. شریف. ۷۰. شمس‌الدین. ۷۱. شفایی. ۷۲. شرقی. ۷۳. صبور. ۷۴. صباحی. ۷۵. صهبا. ۷۶. صافی. ۷۷. ضیاء. ۷۸. شاه طهماسب. ۷۹. طالب. ۸۰. طوفان. ۸۱. عطار. ۸۲. عنصری. ۸۳. عصار. ۸۴. میر عبدالحق. ۸۵. علاءالدوله. ۸۶. عشقی. ۸۷. عریان. ۸۸. عاشق. ۸۹. فردوسی. ۹۰. فصیحی. ۹۱. فنایی. ۹۲. فروغی. ۹۳. قراری. ۹۴. قیدی. ۹۵. کمالات. ۹۶. لوایی. ۹۷. مولوی رومی. ۹۸. مقیمی. ۹۹. معروف. ۱۰۰. معلوم. ۱۰۱. میرزا محمد. ۱۰۲. مختاری. ۱۰۳. شیخ محمود. ۱۰۴. میر محمد مومن. ۱۰۵. معزی. ۱۰۶. میرمقبول. ۱۰۷. ملا محتشم. ۱۰۸. میرزا محمدصادق. ۱۰۹. مشتاق. ۱۱۰. مهدی بیک. ۱۱۱. مهریز. ۱۱۲. مهستی. ۱۱۳. شیخ نظامی. ۱۱۴. ناصرخسرو. ۱۱۵. ناصری. ۱۱۶. نظیری. ۱۱۷. نظام. ۱۱۸. نوری. ۱۱۹. شیخ نجم‌الدین. ۱۲۰. ندیم. ۱۲۱. نیازی. ۱۲۲. میرزا نصیر. ۱۲۳. نورعلی شاه. ۱۲۴. هلالی. ۱۲۵. هاشمی. ۱۲۶. هلاکی. ۱۲۷. هاتف. ۱۲۸. هامی. ۱۲۹. یمینی. ۱۳۰. یحیی. ۱۳۱. یعقوب. ۱۳۲. یتیمی.

Text of Note

فهرست شاعران رشته دوم:

Text of Note

۱۳۳. شاهنشاه جهان «متخلص» به خاقانی. ۱۳۴. دولت. ۱۳۵. خسروی. ۱۳۶. شوکت. ۱۳۷. عادل. ۱۳۸. والا. ۱۳۹. شاپور. ۱۴۰. دارا. ۱۴۱. نواب امام ویردی میرزا. ۱۴۲. نواب محمود میرزا. ۱۴۳. نواب ملک قائم میرزا.

Text of Note

اسامی شعرای رشته سوم:

Text of Note

۱۴۴. اتابیک اعظم میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام. ۱۴۵. اشرف. ۱۴۶. اسدالله خان. ۱۴۷. افندی. ۱۴۸. آزاد. ۱۴۹. اکبر. ۱۵۰. اختر. ۱۵۱. اسیر. ۱۵۲. بینوا. ۱۵۳. بنده. ۱۵۴. بیدل. ۱۵۵. باقی. ۱۵۶. بیدل. ۱۵۷. میرزا تقی. ۱۵۸. میرزا حسین. ۱۵۹. میرزا حسین. ۱۶۰. حسرت. ۱۶۱. حریف. ۱۶۲. ملا حسینعلی. ۱۶۳. ملا حسن. ۱۶۴. خاوری. ۱۶۵. خرم. ۱۶۶. ذره. ۱۶۷. راوی. ۱۶۸. رضا. ۱۶۹. سرشار. ۱۷۰. سحاب. ۱۷۱. ساغر. ۱۷۲. شحنه. ۱۷۳. شایق. ۱۷۴. صبا. ۱۷۵. صافی. ۱۷۶. صبور. ۱۷۷. طوطی. ۱۷۸. طایر. ۱۷۹. طبیب. ۱۸۰. جناب میرزا عیسی ملقب میرزا بزرگ. ۱۸۱. قائم‌مقام. ۱۸۲. عندلیب. ۱۸۳. عالی. ۱۸۴. عاجز. ۱۸۵. فکرت. ۱۸۶. فردی. ۱۸۷. قابل. ۱۸۸. کوثر. ۱۸۹. کوکب. ۱۹۰. مایل. ۱۹۱. مفتون. ۱۹۲. مجمر. ۱۹۳. مذنب. ۱۹۴. منصور. ۱۹۵. نشاط. ۱۹۶. میرزا نصرالله. ۱۹۷. میرزا نظرعلی. ۱۹۸. نوا. ۱۹۹. نصیب. ۲۰۰. هما. ۲۰۱. واله.

Text of Note

این اسامی که یاد شد مطابق فهرستی است که بهمن میرزا خود در اول کتاب پس از دیباچه آورده اما این فهرست با مندرجات کتاب مطابقت کامل ندارند. چنانکه در رشته سوم شاعری را متخلص به عاجز یاد کرده که نام او در فهرست نیامده. در دیگر رشته‌ها مجال تتبع دست نداد.

Class number

Country

ایران

Agency

کتابخانه مجلس شورای اسلامی

Date of Transaction

20130115

Date and Hour of Consultation and Access

17-00927.pdf

فهرستنویسی قبلی

MF

87856

1

Y