/ از: ابوریحان محمدبن احمد بیرونی ایرانی خوارزمی (۳۶۲-۴۳۰یا ۴۴۰ق.)
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Date of Publication, Distribution, etc.
۸۸۸ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Dimensions
رحلی کوچک. ۱۸*۲۴س. ۱۴۴گ.
GENERAL NOTES
Text of Note
کلمه اسطرلاب (Astrolabe) را بعضی یونانی دانسته و آن را ستارهگیر یا میزان النجوم معنی کردهاند. برخی برآنند که اسطرلاب کلمه فارسی است و اصلش ستارهیاب بوده.
Text of Note
مولف در تفهیم میگوید: «این آلتی است یونانیان را نامش اسطرلاب ای آینه نجوم و حمزه اصفهانی او را از پارسی بیرون آورد کی نامش ستاره یابست و بیدن آلت دانسته آیذ وفتها انج از روش و شب گذشته بوذ به آسانی و غایت درستی و نیز دیگر کارها کی از بسیاری نتوان شمردن». اختراع اسطرلاب را به بطلمیوس و هیبارک منجم یونانی نسبت دادهاند، برای معرفت و صناعت آن کتب بسیار در لغت عرب نگاشتهاند، کتاب الکامل شهابالدین احمدبن محمد فرغانی، صنعه الاسطرلاب بالهندسه از مولف مزبور، صنعه الاسطرلاب و البرهان علیه احمدبن محمدبن کثیر، صنعه الاسطرلاب بالطریق الصناعی منصور بن علی بن عراق، العمل بالاسطرلاب امیه بن ابی الصلت، الاسطرلاب الغائب و الجیب الغائب، العمل بالاسطرلاب المغنی، بغیه الطلاب محمدبن حباک، الصفیحه شیخ بهایی، نزهه الطلاب حیدر حسینی، تحفه الطلاب، تسطیح الاسطرلاب، العمل بالصفیحه الآفاقیه و غیره از آن جمهل است.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
الحمدلله حق حمده... کتاب محمدبن احمد البیرونی فی استیعاب الوجوه الممکنه فی صنعه الاسطرلاب الانفس الصافیه ذات فروع (نزوع) و اشتیاق الی تصور الموجودات و الاحاطه بها بالاطلاق...
Text of Note
و بتمام هذه الآله تم انجاز الوعد بما وعدته و الوفا بما ضمنته بعون الله و توفیقه...
NOTES PERTAINING TO TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Text of Note
مولف، صاحب الآثار الباقیه و تحقیق ماللهند من مقوله و القانون المسعودی و مولفات نفیسه دیگر است.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تصاویر:
Text of Note
نسخ.
Text of Note
مشتمل بر جداول و دوائر.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
Text of Note
۸ صفحه مکرر در اول.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۰۸۸.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
به انضمام کتاب منهج الطلاب فی عمل الاسطرلاب از کتب مفیده این علم که ملک اشرف عمر بن ملک مظفر یوسف بن عمر از سلاطین دولت رسولیه یمن تالیف نموده است. آغاز: یقول العبد الفقیر الی الله تعالی عمر بن یوسف بن عمر بن کعلی بن رسول غفرالله له الحمدلله الذی لا یبلغ اذا حمده الحامدون و شکرا لنعمه فوق ما شکره الشاکرون...
Text of Note
ابراهیم بن ممدود الجلاد الموصلی که از اساتید این فن بوده در ۶۸۹ق. تقریظی بر این کتاب نگاشته و صحت مندرجات آن را تصدیق کرده: «شهدت له بالجوده فی الصناعه و وضعت له خطی هذا شاهدا علی صحه ذلک و اجزت له ان یعمل ما شاء من ذلک ای من الاسطرلابات فهو عندی صحیح العمل لما وثقت من جوده معرفته و ذکائه و فطنته و اختباری له فی ذلک».