عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
NATIONAL BIBLIOGRAPHY NUMBER
Country Code
IR
Number
۱۰-۳۰۳۳۰
LANGUAGE OF THE ITEM
.Language of Text, Soundtrack etc
فارسی
TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Title Proper
بیان الاسرار
General Material Designation
[نسخه خطی]
First Statement of Responsibility
/ از: شیخ حسین شیخ ابدال زاهدی.
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Name of Publisher, Distributor, etc.
ابراهیم بن زین‌العابدین اصفهانی نعمه اللهی.
Date of Publication, Distribution, etc.
۱۲۹۰ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Specific Material Designation and Extent of Item
ص ۱-۳۵۹.
Dimensions
نیم‌خشتی. ۱۳*۲۰/۵سم. ۴۳۲ص. سطور: مختلف.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
1
2
Text of Note
حمد و ثنائی که مقربان ملاء اعلی و منشیان عالم بالا و خلوت نشینان خطه غبرا نسخه‌ای از ادای آن عاجز آیند... اما بعد بر سالکان عارف و عارفان موحد پوشیده نماند که مضمون حدیث الشریعه اقوالی و الطریقه احوالی و الحقیقه حالی بر عالمیان ظاهر است بناء علی هذا حضرت امام ناطق... جعفرالصادق (ع) در صدد تبیین وی درآمده و معانی او را با عبارات مختلفه و اشارات لایحه بیان فرموده‌اند و فتح الباب خزائی او نموده و اعظم الموحدین و قطب المجتهدین شیخ زین‌الدین المشهور شهید ثانی توفیق تالیف یافته... .
Text of Note
انجام شرح: ... خواجه علی صفوی:
Text of Note
دین میطلبی ز راه حق دور مشو/ وز بهر جهان غافل و مغرور مشو
Text of Note
نور دو جهان طلب ز طاعت میکن/ در راه تو ظلمت است بی نور مشو
Text of Note
آغاز خاتمه: خاتمه در میان مبدء و معاد انسان موافق مذهب اهل شریعت و طریقت... .
Text of Note
انجام نسخه: ... و شک نیست هر که ذات واحد را محیط شناسد بمجموع مظاهره.
NOTES PERTAINING TO TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Text of Note
از سلسله النسب (تالیف دیگر مولف) چنین بر می‌آید که مولف از بازماندگان شیخ ابراهیم زاهد گیلانی عارف مشهور ق ۷ق. بوده و پس از فتح قندهار در سال ۱۰۵۹ق. وارد دربار شاه عباس دوم شده و تا زمان شاه سلیمان (۱۰۷۷-۱۱۰۵ق.) نیز زنده بوده است. مصباح الشریعه را که منسوب به حضرت صادق (ع) است و در آغاز هریک از باب‌های آن «قال الصادق» دیده می‌شود، برخی از شهید ثانی و برخی از دیگران دانسته‌اند اما شیخ حسین زاهدی مولف شرح حاضر آن را سخنان صادق (ع) و گردآوری شهید ثانی دانسته است. وی از کتاب مصباح الشریعه که در صد باب است، ۴۰ باب برگزیده (فهرست این ابواب را که خود شارح در ذیل دیباچه آورده در اینجا نقل می‌شود).
Text of Note
خود او درباره شیوه این شرح و انتخاب ابواب گوید: «چهل باب از ابواب او را که بسرحد مآت رسیده و محتاج الیه سالکانست برگزیده بعبارت فارسی و الفاظ قریب بفهم شرح نماید و در ذیل هر باب آنچه از مشایخ عظام بالاصاله و یا با بالمشافهه (در نسخه: بالمشافهه) معلوم او شده باشد بنابر مصلحت وقت معروض نموده آید تا سالکان هدایت انجام و مجاهدان سعادت فرجام را از او حظی وافی و غنیمتی شافی نصیب گردد.
Text of Note
چون جام صفا نوشی از باده روحانی/ باید که یکی جرعه بر خاک من افشانی
Text of Note
و این تحفه سفید ببیان الاسرار مسما گشت».
Text of Note
ابواب آن بدین قرار است: معرفت، رضا، افتتاح الصلوه، صوم، حج، جهاد و ریاضت، اقتدا، توبه، ذکر، عزلت، صمت، نوم، زهد، تقوی، صدق، ورع، اخلاص، توکل، تفویض، یقین، حب‌الله، حب فی الله، شوق، راحت، حسن الخلق غض البصر، تکلیف، اخذ و عطایا، حزن، بر الوالدین، آفه العلما، معرفه الجمیل، مدح و ثنا، طمع، فساد، وسوسه، صفه‌الدین، حسد، خوف و رجاء، حقیقه العبودیه.
Text of Note
وی تمام متن یک باب را نخست نقل می‌کند و با عنوان شرح به ترجمه آن و سپس با عنوان «بیان» به تفسیر و توضیح و نقل سخنان دیگران و روایات دیگر می‌پردازد. پس از پایان شرح و بیان چهل باب خاتمه‌ای در بیان مبدا و معاد نهاده که ناقص است و ظاهرا بیش از این تالیف نشده و یا به دست کاتب نرسیده.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نستعلیق تحریری.
Text of Note
عناوین با خط اصلی به سرخی نوشته شده.
Text of Note
فرنگی رگه‌دار و چهارخانه.
Text of Note
مخملی به نقش داغ کرده.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
Text of Note
کاتب در دنباله خاتمه بدون اشاره به تمام شدن و یا نشدن کتاب شرحی جالب توجه و مشتمل بر نکات تاریخی نوشته که عینا (با اغلاطی که دارد) نقل کرده می‌شود:
Text of Note
گر بهم بر زده بینی خط من عیب مکن/ که مرا محنت ایام بهم برزده است
Text of Note
در حالت بی‌حالی و افسردگی (...!) تمام از ناملایمات ایام به خصوص از باب بلیه عام که در این سال می‌شود (!) کم نام بر تمام اهل ایران واقع گردید و قحط عظیم رخ نمود که هیچ بیننده‌ای نبیند انشاءالله تعالی که نصف ممالک ایران از درد جوع مردند و نصف از نصف دیگر که ربع باشد به ممالک فرنگستان و اروپا و انگلستان و روم و روس و افغانستان و طایفه ترکمانیه رفتند و بسیار دیگر به مرض حسبه (!) که اشد از طاعون بود مردند و در دارالخلافه طهران که مقر سلطنت عظما (!) بود در کوچه و بازار از مرده پشته‌ها و در خارج شهر و قبرستان کوه و تل‌ها و مناره‌ها بلند شده بود از بی‌کفایتی صدراعظم جدید ایران که میرزا حسین خان مشیرالدوله قزوینی اصل است لیکن تمام ناس به قدر قوه هریک نگاه داری دفن و کفن اموات کردند به خصوص از رجال دولت و گرانی جنس در دارالخلافه به حدی شد که گندم خرواری پنجاه تومان و جو خرواری چل تومان شد لاکن () قلیل ایامی که گندم و آردی که از آهک و گچ و زرت و بعضی چیزهای دیگر در آن بود از حاجی ترخان و سایر ممالک روسیه آوردند همین قدر بود که هرکس از آن نان خورد جان به در نبرد و مرد به خصوص فقرائی که از بلاد متعدده به دربار معدلت مدار پناه آورده بودند و از جانب دولت نگاهداری می‌کردند و از تمام تجار و متمولین پوله اعانت هواله () بودند به قدر صدهزار تومان پول اعانت فرستادند لیکن از این آرد و نام و آش در تمام مهمان‌خانه‌های دولتی روزی اقلا یکهزار نفر جان از ورطه دنیا بصاحل () آخر می‌برد و در سایر ولایات از قبیل خراسان و اصفهان و قم و کاشان و همدان کار مردم از گوشت حیوانات گذشت و به خوردن گوشت اطفال و اموات کشانید باری دریچه () حالتی با آنکه لله الحمد اسباب معیشت و گذران آماده و دلخاه () بود از افسردگی () ابنای جنس مشغول به تحریر این رساله شدم و شبها را اوقات صرف نویساندن می‌کردم تا آنکه به باطن اولیا و به لطف حضرت الله آن سال به سر رسید و سال سعید یکهزار و دویست و نود هجری رخ نمود و گرانی به ارزانی مبدل شد به قسمی که هیچکس تصور نمی‌کرد که باندک زمان این نعمت حاصل شود بلکه در چند سال دیگر محال می‌دانستند و الحال گندم خرواری چهار تومان و جو دو تومان و سایر حبوبات به همین قیاس است و اینک پادشاه جمجاه ناصرالدین شاه روانه تماشاخانه‌های فرنگستان و اصلامبول () باشد و در بیست و دوم شهر حال که صفر المظفر ۱۲۹۰ق. می‌باشد نقل مکان به قریه کند () و در چهاردهم شهر ربیع الاول اخبار دولتی نموده‌اند که در انزلی گیلان وارد کشتی بخار شده از سمت ارسیه مهمان دولتین می‌باشند و به اعتقاد خود شمشاه صفر () دو ساله می‌کنند تا چه مقدر شده باشد حرره اقل سادات حسینی ابراهیم بن زین‌العابدین اصفهانی () نعمت اللهی فی لیل سه‌شنبه شانزدهم شهر مذکور من شهور ۱۲۹۰ق.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۴۰۵۰-۴۰۵۳.
Name of source
نک: مقدمه آقای محدث بر شرح عبدالرزاق گیلانی بر مصباح الشریعه که با کوشش و تعلیقات ایشان چاپ شده و نیز لغت نامه دهخدا: زاهدی، شیخ حسین.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
شرح است بر ۴۰ باب از ابواب مصباح الشریعه منسوب به حضرت صادق (ع).
ALSO BOUND WITH THIS VOLUME
Title
فهرست اسامی اقطاب و مشایخ عظام
Title
ترجمه توراه
Title
منتخبات از تذکره الاولیای
Number of Section or Part
، ص ۳۶۰-۳۶۳.
Number of Section or Part
، ص ۳۶۴-۳۶۶.
Number of Section or Part
، ص ۳۶۶-۴۳۲.
OTHER CLASS NUMBERS
Class number
۳۰۴۳
/
۱
ORIGINATING SOURCE
Country
ایران
Agency
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
Date of Transaction
20130625
ELECTRONIC LOCATION AND ACCESS
Electronic name
مطالعه متن کتاب MF
87856
a
Y
