عنوان

اثرات اکوفیزیولوژیک مقادیر مختلف نیتروژن بر روی دوره بحرانی تداخل علف های هرز و عملکرد کمی و کیفی سویا

شماره

‭۱۵۵پ‬

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

per

عنوان اصلي

اثرات اکوفیزیولوژیک مقادیر مختلف نیتروژن بر روی دوره بحرانی تداخل علف های هرز و عملکرد کمی و کیفی سویا

نام نخستين پديدآور

/جلیل شفق کلوانق

نام ناشر، پخش کننده و غيره

: کشاورزی

نام خاص و کميت اثر

‮‭۲۱۵‬ ص‬

متن يادداشت

جدول، نمودار،عکس

متن يادداشت

چاپی

متن يادداشت

واژه نامه

متن يادداشت

کتابنامه ص.: ‮‭۱۹۴-۲۱۵‬

جزئيات پايان نامه و نوع درجه آن

دکتری

نظم درجات

زراعت و اصلاح نباتات - اکولوژی گیاهان زراعی

زمان اعطا مدرک

‮‭۱۳۸۷/۰۴/۲۵‬

کسي که مدرک را اعطا کرده

تبریز

متن يادداشت

به منظور ارزیابی اثرات اکوفیزیولوژیک مقادیر مختلف نیتروژن روی دوره بحرانی تداخل علف های هرز و عملکرد کمی و کیفی سویا، آزمایش هایی در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، در سال های ‮‭۱۳۸۴‬ و ‮‭۱۳۸۵‬ اجرا شد .آزمایش ها در قالب اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شدند .چهار سطح نیتروژن صفر،‮‭۲۰‬ ، ‮‭۴۰‬ و ‮‭۶۰‬ کیلوگرم در هکتار در کرت های اصلی و ‮‭۱۰‬ دوره تداخل علف های هرز در دو سری در کرت های فرعی قرار گرفتند .در سری اول کرت ها از ابتدای فصل رشد برای مراحل رشدی) ‮‭Ve‬ ظهور لپه ها(،) ‮‭V۱‬ اولین برگ سه برگچه ای(،) ‮‭V۴‬ چهارمین برگ سه برگچه ای(،) ‮‭R۱‬ شروع گل دهی (و) ‮‭R۳‬ شروع نیام دهی (به وسیله وجین دستی عاری از علف هرز شدند و وجین پس از سپری شدن مرحله مورد نظر تا آخر فصل اعمال نشد .در سری دوم کرت ها برای مراحل ذکر شده از ابتدای فصل تا مرحله مورد نظر آلوده به علف هرز بودند و پس از سپری شدن مرحله مربوطه، وجین تا آخر فصل رشد اعمال شد .میانگین تراکم علف‌های هرز در مزرعه ‮‭۱۳۱‬ عدد در متر مربع بود، گونه‌های غالب علف هرز مزرعه شامل سلمه تره(.‮‭(Chenopodium album L‬ ، تاج خروس(.‮‭(Amaranthus retroflexus L‬ ، ارزنی سبز(.‮‭(Setaria viridis L‬ ، تلخه(.‮‭(Acroptilon repens L‬ ، پیچک(.‮‭(Convolvulus arvensis L‬ ، زردینه (.‮‭(Xanthium strumarium L‬که به ترتیب‮‭۲۸‬ ،‮‭۲۶‬ ،‮‭۲۵‬ ،‮‭۶‬ ، ‮‭۶‬ و ‮‭۳‬ درصد از جمعیت کل علف‌های هرز را به خود اختصاص دادند، سهم سایر گونه‌های علف هرز ‮‭۶‬ درصد بود .نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که بین سطوح مختلف نیتروژن و نیز بین دوره‌های مختلف تداخل علف‌های هرز در بسیاری از صفات مورد بررسی تفاوت معنی‌دار وجود دارد .بررسی‌ها نشان داد که عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد برگ، ارتفاع بوته، تعداد شاخه های جانبی، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک گره، درصد پوشش سبز و شدت تشعشع به تناسب افزایش طول دوره تداخل علف‌های هرز رو به کاهش گذاشت .تیمار شاهد آلوده به علف هرز وزن تر و خشک گره‌های ریشه را به ترتیب ‮‭۱۶‬ و ‮‭۸/۱۶‬ درصد در مقایسه با شاهد بدون علف هرز کاهش داد .همچنین، عدم تلقیح بذر با باکتری ‮‭Bradyriziobium japonicum‬ عملکرد دانه سویا را ‮‭۵/۲۴‬ درصد کاهش داد .شدت تشعشع در سه اشکوب مختلف کانوپی در مراحل ‮‭R۱‬ و ‮‭R۳‬ اندازه‌گیری شد .حذف علف‌های هرز در مرحله‮‭R۱‬ به ترتیب موجب افزایش ‮‭۱۸۱‬ و ‮‭۳۰۳‬ درصدی و در مرحله ‮‭R۳‬ به ترتیب موجب افزایش ‮‭۱۱۸‬ و ‮‭۸۲۹‬ درصدی شدت تشعشع در وسط و کف کانوپی در مقایسه با تیمار شاهد آلوده به علف هرز گردید .تیمار شاهد علف هرز در مرحله گلدهی ‮‭(R۱)‬ پوشش سبز سویا را ‮‭۶/۳۱‬ درصد کاهش داد .اثر آللوپاتیک علف‌های هرز غالب، طول گیاهچه، ریشه‌چه و ساقه‌چه سویا را به طور معنی‌دار کاهش داد .در حالت کلی افزایش طول دوره آلودگی به علف‌های هرز موجب کاهش درصد پروتئین و افزایش درصد روغن دانه شد .تیمار شاهد آلوده به علف هرز عملکرد دانه، تعداد نیام و دانه دربوته، تعداد دانه در نیام و وزن هزار دانه را به ترتیب‮‭۴۲/۴۸‬ ،‮‭۵۲/۴۹‬ ،‮‭۵۵/۵۴‬ ، ‮‭۰۱/۱۳‬ و ‮‭۰۵/۱۸‬ درصد در مقایسه با شاهد بدون علف هرز کاهش داد .تعداد دانه و نیام در بوته حساس ترین اجزای عملکرد به تداخل علف های هرز بودند .همچنین، تیمار شاهد علف هرز میزان کلروفیل سویا را در مراحل رشدی‮‭V۴‬ ، ‮‭R۱‬ و ‮‭R۲‬ به ترتیب‮‭۶۸/۱۴‬ ، ‮‭۳۳/۱۷‬ و ‮‭۴۲/۲۱‬ درصد در مقایسه با شاهد بدون علف هرز کاهش داد .با افزایش سطوح نیتروژن مقادیر همه صفات مورد اندازه گیری افزایش یافت .براساس مدل های کاربردی به منظور جلوگیری از افت عملکرد دانه بیشتر از ‮‭۵‬ درصد برای سطوح نیتروژن صفر،‮‭۲۰‬ ، ‮‭۴۰‬ و ‮‭۶۰‬ کیلوگرم در هکتار، باید علف های هرز به ترتیب پس از‮‭۷۷/۱۶‬ ،‮‭۱۳/۱۴‬ ، ‮‭۵۲/۱۸‬ و ‮‭۱۴/۲۲‬ روز بعد از سبز شدن سویا که منطبق بر مراحل رشدی‮‭V۱‬ ،‮‭V۱‬ ، ‮‭V۲‬ و ‮‭V۳‬ سویا است، حذف شوند .همچنین سویا به ترتیب نیازمند‮‭۲۵/۵۶‬ ،‮‭۲۶/۶۰‬ ، ‮‭۶۵/۴۴‬ و ‮‭۵۶‬ روز، منطبق با مراحل رشدی‮‭R۲‬ ،‮‭R۲‬ ، ‮‭R۱‬ و‮‭R۲‬ ، دوره عاری از علف هرز برای جلوگیری از افت عملکرد دانه بیش از ‮‭۵‬ درصد می باشد .افزایش سطوح نیتروژن تحمل سویا را به حضور علف های هرز افزایش داد .همچنین، با افزایش سطوح نیتروژن، دوره رویشی کاهش) قبل از گل دهی(، اما رشد و عملکرد افزایش یافت .به طور کلی می توان اظهار داشت که کاهش مصرف نیتروژن ممکن است نیاز به مدیریت فشرده علف های هرز را به دنبال داشته باشد .بنابراین کاهش مصرف در میزان نیتروژن قبل از کاشت سویا نیازمند کنترل سریع علف های هرز به صورت طولانی مدت می باشد.

متن يادداشت

Ecophysiological effects of different nitrogen rates on critical period of weed interference and yield quantity and quality of soybean was studied in the Agricultural Research Station, University of Tabriz, Iran, during 2005 and 2006. In each year, experiments were carried out as split-plot, based on randomized complete block design with three replications. Nitrogen levels (0, 20, 40 and 60kg/ha) were included in the main plots and 10 weed interference periods (two sets) in subplots. In the first set, the plots were kept weed-free initially for Ve (emergence of cotyledons), V1 (1st trifoliate), V4 (4th trifoliate), R1 (beginning bloom) and R3 (beginning pod) growth stages (GS) by hand weeding and in the second set, plots were left weed infested initially for the corresponding periods and subsequently kept weed free. Weed density was 131 plants per square meter. The prevalent weed species were Chenopodium album L., Amaranthus retroflexus L., Setaria viridis L., Acroptilon repens L., Convolvulus arvensis L., Xanthium strumarium L. and a few other species. These species constituted 28 , 26 , 25 , 6 , 6 , 3 and 6 of total weed population, respectively. Results of analysis of variance showed that there was a significant difference between nitrogen rates and weed interference periods for most of the traits. When weed interference duration increased, biological yield, harvest index, number of leaves and lateral branches per plant, plant height, wet and dry root weights, nodule fresh and dry weight, ground cover and radiation intensity decreased. Weed competition decreased nodule fresh and dry weight, 16 and 16.8 , respectively. When soybean seed was not inoculated with Bradiriziobium japonicum, it caused a decrease of 24.5 in soybean grain yield. Radiation intensity were measured in upper, middle and lower of soybean canopy of R1 and R3 GS. Weed removed in these stages caused 181 , 303 and 118 , 829 increase in radiation intensity at middle and lower part of canopy, respectively as compared with the weedy control. A 31.6 decrease in ground cover of soybean canopy was observed in weed infestation control plots at R1 GS. Allelopathic factors at all growth stages of dominant weeds had large amount of inhibitory effect on germination and seedling growth of soybean. In general, increasing weed-infested period increased oil percentage and decreased protein percentage of soybean seed. Full-season weed infestation caused a decrease of 48.42 in soybean grain yield. The constructed models showed that in order to prevent a grain yield loss of 5 , weeds must be removed (for 0, 20, 40 and 60kg N/ha, respectively) from the field after 16.77, 14.13, 18.52 and 22.14 days after crop emergence (DAE), corresponding to V1, V1, V2 (2nd trifoliate) and V3 (3rd trifoliate) GS, respectively. Soybean needed 56.25, 60.26, 44,65 and 56 DAE, corresponding to the R2, R2, R1, R2 GS, respectively, weed free period to prevent a grain yield loss of 5 . Weed infested conditions for the entire growing season led to 14.68 , 17.33 , 21.42 , 49.52 , 54.55 , 13.01 , 18.05 and 48.42 reduction in SPAD value of V4, R1 and R3 GS of soybean, pods per plant, grains per plant, grains per pod, 1000 grain weight and grain yield, respectively, as compared with full season weed-free control treatments. An increase in the nitrogen levels enhanced soybean tolerance to the presence of weeds. The most sensitive yield components to weeds interference were the number of grains and pods per plant. Although, vegetative phase was reduced, the growth and grain yield were increased by nitrogen application. In terms of practical implications, the reductions in nitrogen use may warrant more intensive weed management. Furthermore, reductions in the nitrogen level before soybean planting may cause the need for more immediate weed control and for longer times.

مستند نام اشخاص تاييد نشده

شفق کلوانق، جلیل

مستند نام اشخاص تاييد نشده

جوانشیر، عزیز، استاد راهنما

مستند نام اشخاص تاييد نشده

زهتاب سلماسی، سعید، استاد راهنمای همکار

مستند نام اشخاص تاييد نشده

مقدم، محمد، استاد مشاور

مستند نام اشخاص تاييد نشده

دباغ محمدی، عادل، استاد مشاور همکار

يادداشت عمومي

سیاه و سفید

وضعیت فهرست نویسی

نمایه‌سازی قبلی