عنوان

تأثیر سیلیسیوم و شوری بر رشد، ترکیب شیمیایی و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی گندم و برنج در یک خاک لوم شنی

شماره

‭۱۰۶۱۹پ‬

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

per

عنوان اصلي

تأثیر سیلیسیوم و شوری بر رشد، ترکیب شیمیایی و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی گندم و برنج در یک خاک لوم شنی

نام نخستين پديدآور

/جهانشاه صالح

نام ناشر، پخش کننده و غيره

: دانشکده کشاورزی

نام خاص و کميت اثر

‮‭۱۸۹‬ص‬

متن يادداشت

چاپی

جزئيات پايان نامه و نوع درجه آن

دکتری

نظم درجات

رشته خاکشناسی (گرایش شیمی و حاصلخیزی خاک)

زمان اعطا مدرک

‮‭۱۳۹۱/۰۹/۲۱‬

کسي که مدرک را اعطا کرده

تبریز

متن يادداشت

شوری خاک کاهش قابل‌ملاحظه عملکرد و کیفیت محصول برنج و گندم را به دنبال دارد در حالی‌که مصرف سیلیسیوم می‌صتواند این پیامدهای نامطلوب را در دو گیاه مذکور تا حد زیادی تعدیل نماید .این پژوهش در قالب یک مطالعه آزمایشگاهی و دو آزمایش گلخانه‌صای با هدف بررسی اثر سطوح سیلیسیوم و سطوح و منبع شوری بر میزان سیلیسیوم، آهن، منگنز، روی، مس، پتاسیم و سدیم قابل‌استخراج با اسید استیک ‮‭۵/۰‬ مولار در خاک و همچنین بررسی اثر کاربرد سیلیسیوم بر افزایش تحمل شوری در برنج و گندم به اجرا درآمد .مطالعه آزمایشگاهی به‌صصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و چهار فاکتور شامل شرایط آب خاک) غرقاب، غیرغرقاب با رطوبت معادل مکش ‮‭۲/۰‬ بار(، شوری) شاهد، ‮‭۸‬ دسی‌صزیمنس بر متر از منبع کلرید سدیم، ‮‭۸‬ دسی‌صزیمنس بر متر از منبع ترکیب نمک‌های کلرید سدیم، سولفات سدیم، کلرید کلسیم و سولفات منیزیم(، سیلیسیوم) شاهد و ‮‭۲۰۰‬ میلی‌صگرم بر کیلوگرم خاک از منبع اسید سیلیسیک (و زمان) بلافاصله پس از اعمال تیمارها، یک هفته، ‮‭۳۰‬ و ‮‭۴۵‬ روز پس از اعمال تیمارها (انجام شد .ترکیب چهار نمک کلرید سدیم، سولفات سدیم، کلرید کلسیم و سولفات منیزیم با نسبت مولی ‮‭۴:۲:۲:۱‬ مشابه شرایط خاک‌های شور و شور-سدیمی دشت تبریز تهیه شد .آزمایش گلخانه‌صای به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و با دو گیاه گندم و برنج انجام شد .برای گندم فاکتورها شامل سیلیسیوم در چهار سطح) شاهد،‮‭۵۰‬ ، ‮‭۱۰۰‬ و ‮‭۱۵۰‬ میلی‌صگرم بر کیلوگرم خاک از منبع اسید سیلیسیک(، شوری در چهار سطح) شاهد،‮‭۴‬ ، ‮‭۸‬ و ‮‭۱۲‬ دسی‌صزیمنس بر متر در عصاره اشباع خاک (و منبع شوری در دو سطح) کلرید سدیم و ترکیب نمک‌ها (و برای برنج شامل سیلیسیوم در چهار سطح) شاهد ،‮‭۱۰۰‬ ، ‮‭۲۰۰‬ و ‮‭۳۰۰‬ میلی‌صگرم بر کیلوگرم خاک از منبع اسید سیلیسیک(، شوری در چهار سطح) شاهد،‮‭۲‬ ، ‮‭۴‬ و ‮‭۸‬ دسی‌صزیمنس بر متر در عصاره اشباع خاک (و منبع شوری در دو سطح) کلرید سدیم و ترکیب نمک‌ها (بود .نتایج مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که شوری کلرید سدیم سبب کاهش سیلیسیوم قابل‌استفاده خاک شد اما شوری ترکیب نمک‌ها تغییر معنی‌صداری در غلظت این عنصر ایجاد نکرد .افزایش شوری از هر دو منبع موجب کاهش غلظت آهن، منگنز، روی و مس و افزایش مقدار پتاسیم و سدیم قابل‌استخراج با اسید استیک در خاک گردید .پس از مصرف سیلیسیوم، مقدار سیلیسیوم قابل استخراج خاک در شرایط غیرغرقاب کاهش ‮‭(۴۹‬ پس از ‮‭۴۵‬ روز (و در شرایط غرقاب افزایش ‮‭(۱۳‬ پس از ‮‭۴۵‬ روز (نشان داد .کاربرد سیلیسیوم اثر معنی‌صداری بر مقدار آهن، منگنز، مس، پتاسیم و سدیم قابل‌استخراج نداشت اما باعث کاهش غلظت روی قابل‌استخراج در خاک گردید .شرایط غرقاب نیز منجر به افزایش میزان سیلیسیوم، آهن، منگنز و پتاسیم قابل‌استخراج و کاهش مقدار روی و مس قابل‌استخراج از خاک شد در حالی‌صکه تغییری در سدیم قابل‌استخراج ایجاد نکرد .نتایج آزمایش گلخانه‌ای نشان داد که افزایش شوری خاک منجر به کاهش معنی‌صدار وزن خشک ریشه و بخش هوایی، سطح برگ، تعداد کل پنجه-ها، فعالیت کاتالاز، غلظت کلروفیل، قندهای احیاکننده، سیلیسیوم، پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی، مس و سولفات در هر دو گیاه شد .از سوی دیگر، میزان فعالیت سوپراکسید دیسموتاز و غلظت پرولین، گلیسین بتائین، سدیم و کلرید در گیاهان برنج و گندم تحت تنش شوری افزایش یافت .شوری کلرید سدیم نسبت به شوری ترکیب نمک‌ها کاهش شدیدتری در وزن خشک بخش هوایی، سطح برگ، غلظت قندها، پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی، مس و سولفات در بخش هوایی برنج ایجاد کرد ضمن اینکه میزان افزایش غلظت پرولین، گلیسین بتائین، سدیم، کلرید و نیز شدت تحریک فعالیت سوپراکسید دیسموتاز در گیاهان برنج تحت تنش شوری کلرید سدیم بیشتر بود .به‌صعنوان مثال، شوری ‮‭۸‬ دسی‌صزیمنس بر متر از منبع کلرید سدیم وزن خشک بخش هوایی برنج را ‮‭۵۲‬ کاهش داد در حالی‌صکه در همین سطح شوری، وزن خشک گیاهان تیمار شده با ترکیب نمک‌صهای مختلف ‮‭۴۵‬ کاهش نشان داد .در گندم نیز کلرید سدیم اثر چشمگیرتری بر کاهش غلظت قندهای احیاکننده، سیلیسیوم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی و سولفات داشت و فعالیت سوپراکسید دیسموتاز و غلظت گلیسین بتائین، سدیم و کلرید در گیاهان تحت تنش شوری کلرید سدیم بیشتر افزایش یافت .مصرف سیلیسیوم سبب تحریک فعالیت سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز و افزایش وزن خشک بخش هوایی و ریشه، سطح برگ، تعداد کل پنجه‌صها، غلظت کلروفیل، قندهای احیاکننده، گلیسین بتائین، فسفر، پتاسیم و منیزیم در برنج و گندم گردید .کاربرد سیلیسیوم همچنین موجب کاهش چشمگیر غلظت سدیم و کلرید در بخش هوایی هر دو گیاه شد .مقایسه میانگین‌صها نشان داد که بهترین میزان مصرف سیلیسیوم برای تعدیل اثرهای نامطلوب شوری در برنج و گندم به‌صترتیب ‮‭۳۰۰‬ و ‮‭۱۵۰‬ میلی‌صگرم در کیلوگرم خاک می‌صباشد .از سوی دیگر، با مقایسه دو گیاه برنج و گندم مشخص شد گندم تحمل بیشتری به شوری دارد .نتایج نشان داد شوری لازم برای ‮‭۵۰‬ کاهش رشد نسبی برنج برابر با ‮‭۹/۴‬ دسی‌صزیمنس بر متر می‌صباشد در صورتی‌صکه در گندم این میزان کاهش رشد در شوری ‮‭۹/۵‬ دسی‌صزیمنس بر متر اتفاق افتاد .همچنین نسبت غلظت پتاسیم به سدیم در بخش هوایی برنج و گندم تحت تنش شوری ‮‭۸‬ دسی‌صزیمنس بر متر به‌صترتیب ‮‭۸۴/۰‬ و ‮‭۰۳/۱‬ بود که حاکی از تحمل بیشتر گندم به شوری خاک می‌صباشد .نتایج نشان داد که هم در شرایط شور و هم در شرایط غیرشور، درصد پاسخ عملکرد گندم به کود سیلیسیوم بیشتر از برنج بود

متن يادداشت

Soil salinity results in considerable decline in yield and quality of rice and wheat, whereas silicon application could largely alleviate these undesirable consequences in the two above- mentioned plants. This research was accomplished as a laboratory study and two pot experiments in order to investigate the effects of silicon and salinity levels and sources of salinity on 0.5 M acetic acid extractable Si, Fe, Mn, Zn, Cu, K and Na as well as the effects of silicon fertilization on augmenting salt tolerance in rice and wheat. The laboratory study was arranged as factorial based on completely randomized design with three replications and four factors consisted of soil water condition (-20 kPa and waterlogged), salinity (0.46 dS m-1, 8 dS m-1 as NaCl and 8 dS m-1 as four-salts combination), silicon (8 and 200 mg per kg of soil as monosilicic acid) and four incubation times (0, 7, 30 and 45 days). Salt combination included NaCl, Na2SO4, CaCl2 and MgSO4 at a molar ratio of 4:2:2:1, similar to the salt combination of Tabriz plain saline-sodic soils. Pot experiment was arranged in a factorial framework on the basis of completely randomized design with three replications. For wheat, the treatments consisted of four Si rates (8, 50, 100 and 150 mg/kg soil) as monosilicic acid, four salinity levels (0.46, 4, 8, and 12 dS/m) and two salinity sources (NaCl and salts combination). Also, for rice, the treatments comprised of four Si rates (8, 100, 200 and 300 mg/kg soil) as monosilicic acid, four salinity levels (0.46, 2, 4, and 8 dS/m) and two salinity sources (NaCl and salts combination). The results of the laboratoty study showed that NaCl salinity decreased soil available Si, whereas no significant change occurred in soils treated with salts combination. Both salinity sources caused a decrease in acetic acid-extractable Fe, Mn, Zn and Cu and increase in

مستند نام اشخاص تاييد نشده

صالح، جهانشاه

مستند نام اشخاص تاييد نشده

نجفی، نصرت اله، استاد راهنما

مستند نام اشخاص تاييد نشده

اوستان، شاهین، استاد راهنما

مستند نام اشخاص تاييد نشده

علی اصغرزاد، ناصر، استاد مشاور

مستند نام اشخاص تاييد نشده

قاسمی گلعذانی، کاظم، استاد مشاور

يادداشت عمومي

سیاه و سفید

وضعیت فهرست نویسی

نمایه‌سازی قبلی