بررسی در باب واژه «دنیا» و شناخت دنیا در لغت و اصطلاح و توضیح مراد و مفهوم این واژه در آیات کریم قرآن مجید، و منظور و مراد از استعمال آن در موارد مختلف، دنیا از منظر معصومان علیهم السلام و بزرگان دین، عناوین بحث در این پایان نامه را تشکیل می دهند. واژه دنیا، 115 بار در قرآن مجید آمده است که 62 آیه ای که این واژه در آنها آمده مکّی و 53 آیه مدنی است و در تمام آنها ، دنیا ، صفت زندگی کنونی است، مگر در چهار محل که صفت آسمان است و همراه با آن آمده است. دنیا، غالباً صفت «حیاة (زندگی)» آمده، که این موصوف ، گاه، مذکور و گاه محذوف است. لغت «عاجله» نیز در قرآن به معنای حیات دنیا و زندگی زودگذر است و در سه مورد آمده که هر سه مورد، در مقابل آخرت است. کلمه دنیا، گاهی به مطلق زندگی جهان انسانی نیز اطلاق می شود. حال اگر این زندگی در جهت تأمین سعادت اخروی مورد استفاده قرارگیرد و هدف از آن، نه در خود آن، بلکه در جهان ابدی باشد، در این صورت، از آن به تجارت پُرسود تعبیر شده است؛ امّا اگر اشتغال به آن، انسان را از توجّه به خداوند و آخرت، باز دارد، یعنی توجّه به آن، توجّه طریقی نباشد، در این صورت، مزرعه شرّ است. این پایان نامه از پنج فصل و چندین بخش، ترتیب یافته است. فصل اوّل در باب واژه «دنیا»ست که در سه بخش به اشتقاق ریشه دنیا و اقوال موجود درباره آن، معنای لغوی دنیا و اصطلاح دنیا در قرآن می پردازد. فصل دوم، درباره شناخت دنیاست که خود به سه بخش تقسیم شده است: بخش اوّل، مربوط به قرآن و دنیاست. در این بخش، مذمّت دنیا و ترجیح آن بر آخرت و معنای دنیای مذموم از نظر امام صادق علیه السلام بیان شده و در ضمن، به سخنان بزرگان تفسیر نیز اشاراتی رفته است. در بخش دوم، روایات دنیا، در دو بُعد مثبت و ستوده، و منفی و نکوهیده بررسی شده است. بخش سوم، دنیا از دیدگاه حکما را پژوهیده است. فصل سوم، با عنوان «انسان و دنیا»، چند بخش دارد: بخش اوّل، درباره رابطه انسان با دنیاست. بخش دوم، به زهد و زاهد در دنیا، درجات زهد و تعریف زهد در دنیا از دیدگاه امیر مؤمنان می پردازد. بخش سوم نیز اختیار انسان در دنیا را بررسی می کند. فصل چهارم، با عنوان «دنیا و آخرت»، نیز بخش هایی دارد. در این بخش های سه گانه، تفاوت دنیا و آخرت، حبّ دنیا و آخرت و تأثیر اعتقاد به آخرت در زندگی دنیا بررسی شده است. فصل پنجم، درباره مَثَل دنیاست. این فصل نیز در بخش هایی از قبیل مَثَل دنیا در قرآن، مَثَل دنیا در روایات، و مَثَل دنیا در لسان حکیمان، سامان یافته است.