محدوديت منابع آب شيرين در جهان و افزايش روزافزون مصرف، موجب كشيده شدن آب به عرصة رقابت كشورها و گروههاي مختلف شده و آب ايفاگر نقش اساسي در شكلدهي به روابط اجتماعي- سياسي ميان گروههاي اجتماعي ميباشد. در قرن بيست و يكم كمبود آب بهعنوان با ارزشترين منبع در زندگي بشر، موجب تهديد معاش بسياري از انسانها در كشورهاي مختلف بويژه در مناطق خشك جهان شده و نياز روزافزون به آب، تغيير الگوهاي مصرف، آلودگي، از بين رفتن منابع طبيعي و توسعه بيابانها بشر را بهسوي بحران جهاني آب سوق داده است. بهطوري كه برخي معتقدند كه جنگهاي آينده و خشونتهاي مدني و اجتماعي عمدتاً از كمبود منابع آب و مواد غذايي ناشي خواهد شد و حتي با توجه به چالشهايي كه در اين زمينه متوجه حكومتها خواهد بود، كميسيون توسعه پايدار سازمان ملل معتقد است: «بحران آب در دنيا يك بحران حكمراني است نه بحران كميابي آب». در سال 1995 نايب رئيس بانك جهاني نيز اعلام داشت كه «جنگهاي آينده بر سر آب خواهد بود، نه نفت». شاخهاي از علم جغرافياي سياسي كه به مطالعة نقش آب در رفتارهاي سياسي در مقياسهاي مختلف ميپردازد، هيدروپليتيك ناميده ميشود. ايران بهعنوان يكي از كشورهاي خشك و نيمه خشك جهان در منطقه خاورميانه، از جمله كشورهايي است كه با بحران آب مواجه است و اين مسئله يكي از اصليترين عوامل محدود كننده توسعه كشور در دهههاي آينده بهشمار ميرود و مسائل و مشكلات بالقوه و بالفعل قابل توجهي را براي كشور بهدنبال خواهد داشت. مقاله حاضر با استفاده از روش توصيفي- تحليلي و با شيوه كتابخانهاي، هيدروپليتيك ايران را بويژه از جنبه پراكنش جغرافيايي نواحي بحراني در حال حاضر و همچنين در افق سال 1404 و سند چشمانداز، براساس «شاخص تنش آب» مورد بررسي قرار ميدهد. يافتهها و نتايج تحقيق نشان ميدهد كه با توجه به روند افزايش جمعيت و همچنين افزايش مداوم مصرف سرانه آب در كشور، سرانة آب تجديد شونده در حال حاضر حدود 1800 مترمكعب است كه در حال نزديك شدن به «آستانه بحران» يعني كمتر از 1700 مترمكعب ميباشد و در حال حاضر تعداد 11 استان كشور در مرحله پايينتر از آستانه مذكور ميباشند. در سال 1404 نيز سرانه آب تجديد شونده كشور به 1530 مترمكعب خواهد رسيد و تعداد 13 استان در مرحله بحران آب قرار خواهند گرفت و در اين ميان وضعيت استان تهران با سرانه 100 مترمكعب بهمراتب بدتر خواهد شد
قطعه
عنوان
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
شماره جلد
، سال نهم، شماره سوم (پياپي ۳۱)
تاريخ نشر
، پاييز ۱۳۹۲
توصيف ظاهري
: ص. ۴۹-۸۳
اصطلاحهای موضوعی کنترل نشده
اصطلاح موضوعی
هيدروپليتيك
اصطلاح موضوعی
بحران آب
اصطلاح موضوعی
سال ۱۴۰۴
اصطلاح موضوعی
سند چشمانداز
اصطلاح موضوعی
ايران
نام شخص به منزله سر شناسه - (مسئولیت معنوی درجه اول )