عنوان

شرح تجرید الکلام (= العقاید = الاعتقاد) = الشرح الجدید للتجرید

شماره

۱۰-۳۷۷۷

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

عربی

عنوان اصلي

شرح تجرید الکلام (= العقاید = الاعتقاد) = الشرح الجدید للتجرید

نام عام مواد

[ نسخه خطی]

نام نخستين پديدآور

/ از: علاءالدین علی بن محمد سمرقندی رومی قسطنطینی مشهور به «قوشچی»

نام ناشر، پخش کننده و غيره

: کاتب: (بخش نونویس: محمدمهدی تبریزی)

تاریخ نشرو بخش و غیره

، تاریخ کتابت: سده‌ی ۱۰ق (بخش نونویس: ۱۲۱۹ق).

نام خاص و کميت اثر

۱۱۷ برگ، ۲۳ سطر (بخش نونویس: ۲۲)

ابعاد

؛وزیری.

متن يادداشت

باید افزود که این شرح در سال‌های ۱۲۷۲ و ۱۲۸۵ق در تهران، در سال‌های ۱۳۰۱ و ۱۳۰۷ق در تبریز و یک بار نیز همراه حواشی ملاصدرای شیرازی بر بخش توحید شرح قوشچی، در سال ۱۳۰۷ق به صورت سنگی در هند به چاپ رسیده است.

آغاز، انجام، انجامه

1

آغاز، انجام، انجامه

2

متن يادداشت

«بسمله، اما بعد واجب الوجود علی نعمائه و الصلوه علی سید انبیائه و علی احبائه، ای علی آله و اصحابه الذین هم موصوفون بزیاده الکرم علی من عداهم من محبوبیه، فافعل التفضیل هیهنا بمعنی الزیاده علی من اضیف الیه و ح لاتجب المطابقه لمن هو له افرادا و جمعا و یحتمل بناءا علی مذهبه ان یرید علیا بل و ان لایکون المکتوب بصوره علی حرفا جارا بل اسمه مجرورا معطوفا علی سید انبیائه و ... فانی مجیب الی ما سئلته من تحریر مسایل الکلام ...».

متن يادداشت

«... انه لم یقم به الاخر ثم الکل بترکه هذا آخر ما تیسر لنا من شرح تجرید الکلام و الحمدلله علی التوفیق للاتمام نفع الله به الطالبین و جعله ذخرا لنا یوم الدین انه خیر موفق و معین».

متن يادداشت

کاتب و محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب (بخش نونویس): «تم الکتاب بعون الملک الوهاب علی ید الحقیر اقل الطلاب محمدمهدی التبریزی الاصل فی یوم الثلثه من سبع عشر من شهر ربیع الاول سنه الف و ماتین و تسع عشر من الهجره النبویه صلی الله علیه و آله».

مشخصات ظاهری

نوع خط:

مشخصات ظاهری

تزئینات متن:

مشخصات ظاهری

نوع کاغذ:

مشخصات ظاهری

تزئینات جلد:

متن يادداشت

نستعلیق خوش (بخش نونویس: نسخ).

متن يادداشت

عنوان‌ها و نشانی‌ها شنگرف (برخی درشت در هامش)؛ اندازه متن: ۵/۱۷*۵/۱۰سم.

متن يادداشت

شرقی نخودی نازک.

متن يادداشت

تیماج مشکی (کار فنی صحافان و ترمیم گران کتابخانه‌ی عامره‌ی مجلس).

خصوصیات نسخه موجود

4

خصوصیات نسخه موجود

2

خصوصیات نسخه موجود

1

متن يادداشت

نسخه‌ی نسبتا کهن و نفیسی است.

متن يادداشت

در حاشیه تصحیح گردیده و با یک نسخه یا چند نسخه دوبار مقابله گردیده است؛ نشان‌های «بلغ و بلغ ثانیا» در برخی برگ‌ها از جمله برگ (۵الف) دیده می‌شود. حاشیه نویسی در هامش برخی برگ‌ها با نشان‌های «منه، ع، مستدرک و ...» دارد.

متن يادداشت

یک برگ از آغاز و دو برگ از انجام نونویس است.

يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع

ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۲۵۵ - ۲۵۷.

متن يادداشت

شرح مزجی مفصلی بر مقاصد ششگانه‌ی کتاب تجرید العقائد علامه‌ی نحریر، خواجه نصیرالدین ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی (د. ۶۷۲ق) در اعتقادات عام و خاص شیعه (امامیه) است که شارح آن را به نام سلطان ابوسعید خان در کرمان، (گویا به سال ۸۷۳ق) نوشته است که بعدها در میان دانشجویان علوم اسلامی به الشرح الجدید شهرت یافت و قوشچی در آن به شروح قدما بر تجرید الکلام، به خصوص به شرح شمس‌الدین محمود اصفهانی (د. ۶۴۶ق) و میر سید شریف جرجانی (د. ۸۱۶ق) بیش‌تر توجه دارد و شارح در آن، دیدگاه‌های کلامی خاص شیعه (امامیه) را بر مبنای اعتقادی خود (اهل سنت)، ست مورد نقد و انتقاد قرار داده است! باید دانست که فاضل قوشچی در دیباچه‌ی این شرح (نسخه‌ی ما فاقد دیباچه) از خواجه نصیرالدین طوسی (مصنف) و کتابش تجرید العقائد به عظمت یاد کرده می‌گوید: «ان کتاب الذی صنفه المولی الاعظم قدوه العلماء الراسخین اسوه الحکماء المتاهلین نصیرالحق و المله و الدین، تصنیف مخزون بالعجائب و تالیف مشحون بالغرائب فهو و ان کان صغیر الحجم وجیز النظم فهو کثیر العلم جلیل الشان حسن النظام مقبول الائمه العظام لم یظفر بمثله علماء الاعصار مشتمل علی اشارات الی مطالب هی الامهات مملوءه بجواهر کلها کالفصوص متضمن لبیانات معجزه فی عبارات موجزه بیت: یفجر ینبوع السلاسه من لفظه و لکن معانیه لها السحر یسجد و هو فی الاشتهار کالشمس فی رابعه النهار تداولته ایدی النظار ...». این شرح به جهت اهمیت، دقت و ظرافت، در طی سال‌ها و قرون، سخت مورد توجه متکلمان، دانشمندان و دانشجویان علوم اسلامی از هر دو فرقه‌ی اهل سنت و شیعه (امامیه) قرار گرفته و افزون بر تدریس و تدرس در مدارس علوم اسلامی، تعلیقات و حوای متعددی را نیز بر آن شرح، نگاشته‌اند که بخش زیادی از آن حواشی را حاجی خلیفه در کشف الظنون گزارش نموده است و خوشبختانه نسخه‌های چندی نیز از برخی از آن حواشی، در گنجینه‌ی عامره‌ی مجلس شورای اسلامی، یافت می‌گردد. گفتنی است که از شرح تجرید قوشچی (ما نحن فیه)، نیز نسخه‌هایی در این کتابخانه نگهداری می‌گردد که از آن جمله می‌توان به شماره‌های جدید «۳/۱۵۶۹۸»، «۱۵۸۷۵»، «۱۱۶۱۷»، «۱۰۱۳۴»، «۹۲۰۲»، «۱/۱۰۴۸۲»، «۱۴۷۸۹»، «۷۰۱ط»، «۱۴۹۲۱»، «۲/۱۶۱۳۶»، «۱۰۵۰۴»، «۱/۱۰۴۸۹»، «۱۰۴۱۳»، «۱۰۴۳۸»، «۱۴۵۹۶»، «۱۰۱۵ط»، «۱/۱۰۲۷۱»، «۹۵۶ط»، «۱۰۳۹۶»، «۱۶۱۳۶»، «۱۸۶۲۱» و «۱۸۸۹۶» اشاره نمود. از شرح تجرید العقائد قوشچی، همچنین، نسخه‌های متعددی در دیگر کتابخانه‌های ایران و خارج از کشور موجود است؛ آقایان علی صدرایی خویی در کتاب‌شناسی تجرید الاعتقاد و علیرضا قره‌بلوط در معجم التاریخ (ج۳، ص۲۱۳۹) گزارشی از آن‌ها ارائه نموده‌اند.

موضوع مستند نشده

کلام

شماره رده

کشور

ایران

سازمان

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

تاريخ و ساعت مذاکره و دسترسي

01-16065.pdf

نوع ماده

MF

کد کاربرگه

130960

پیشوند ISBD اعمال شده است

1

تكميل شده

Y (بله)