؛ استاد راهنما حسن عابدیان؛ استاد مشاور محمد حسنی.
جامعه المصطفی(ص) العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه
۱۳۹۲
د، ۱۴۹ ص.
کتابنامه: ص. [۱۴۳] - ۱۴۹؛ همچنین به صورت زیرنویس
کارشناسی ارشد
فقه و اصول
خرداد ۱۳۸۲
ارتداد در لغت به معنای بازگشت است. و مرتد در اصطلاح فقها، آیات و روایات به کسی گفته میشود که از اسلام خارج شود. از دیدگاه امامیه مرتد دو قسم دارد: مرتد فطری و مرتد ملی. مرتد فطری به کسی گفته میشود که مسلمان باشد و بعد کافر شود. و مرتد ملی به کسی گفته میشود که کافر بوده و بعد مسلمان شده، سپس از اسلامی خارچ گردد. اما از دیدگاه مذاهب اهل سنت مرند قسم ندارد بلکه فقط مرتد گفته میشود. موجبات ارتداد چند چیز است: انکار خدا و رسول و تکذیب آنها و اهانت به مقدسات دین عمدا یا تمسخرا. عملی را مرتکب شود که صراحتا بر عدم دین و انکار ضروریات دین دلالت کند که مستلزم انکار خدا و رسول خدا باشد. ارتداد به شرط بلوغ، عقل، اختیار و قصد محقق میشود. ارتداد به وسیله علم قاضی و بینه و اقرار اثبات میشود. مجری حکم ارتداد امام و نائب او و یا حاکم شرع که همان مجتهد میباشد است. حکم مرتد ملی مرد در همه مذاهب اسلامی اگر توبه نکند کشته شدن است و همچنان حکم مرتد فطری (از دیدگاه امامیه) نزد اهل سنت همین حکم را دارد. اما از نظر امامیه مرتد فطری مرد توبه ندارد و کشته میشود. اما زن و خنثی مرتد از نظر امامیه و حنفیه حبس میشوند که یا توبه کنند یا در همان حال بمیرند. اما باقی مذاهب اسلامی در صورت عدم توبه حکم کشتن دارند. حکم کودک مرتد مختلف میباشد ولی کشتن و یا توبه دادن او منوط به بعد از بلوغ و اظهار اسلام یا عدم آن میباشد. حد در لغت به معنای منع است و در اصطلاح فقها مجازاتی را میگویند که عقوبت معین دارد و تعزیر خلاف آن است. مصادیق حدود از نظر مذاهب اسلامی مختلف هستند اما اکثر فقهای امامیه و اهل سنت ارتداد را از مصادیق حدود میدانند. مذهب حنفی استتابه را مستحب میدانند اما بقیه مذاهب اسلامی واجب میدانند. مدت استتابه نزد همه سه روز است فقط شافعیه که میگویند: همان وقت توبه خواسته میشود، اگر نکرد در دم کشته میشود. کیفیت استتابه نزد همه مذاهب اسلامی این است که شهادت به یگانگی خدا و رسالت رسول او بدهند و اموری که منکر شده است را اقرار کند. توبه از نظر امامیه در حد مرتد فطری مرد تأثیری ندارد اما در بقیه موارد ارتداد نزد همه مذاهب اسلامی توبه تأثیر درد.