عنوان

احصان و ملاک تحقق آن در فقه و حقوق

IR

۳۰۰

فارسی

فارسی

IR

احصان و ملاک تحقق آن در فقه و حقوق

[پایان‌نامه]

/طلبه محمد اشرف صارم

قم

، جامعه المصطفی (ص) العالمیه

، ۱۳۹۱

ی، ۱۹۳ ص.

زبان: غیرمرجع

شماره پایان نامه:۱۱۵۱۷۲۲

کتابنامه: ص.۱۹۳ - ۱۸۵ ؛ همچنین به صورت زیرنویس

کارشناسی ارشد

فقه قضایی

جامعه المصطفی (ص) العالمیه

امروزه، احصان به عنوان یک قاعدۀ مسلم فقهی در حوزۀ حقوق کیفری اسلام، به مجموعه‌ای از اوصاف و شرایطی اطلاق می‌گردد که متناسب با جرایم جنسی خاص؛ مانند زنا، لواط و قذف، مرتکب و متهم را در معرض خطر از دست دادن جان و نجات جان دیگری از اتهام قرار می‌دهد. احصان در لغت به معنای مانع، حصار و قلعه است؛ اما در شریعت مقدس اسلام به معانی متعددی؛ چون اسلام، بلوغ، عقل، حریت، عفت از زنا، ازدواج کردن و دخول در ضمن نکاح آمده است. در فقه مذاهب اسلامی، افزون برمعانی مزبور، معانی دیگری؛ نیز مانند دایمی بودن همسر و در دسترس بودن آن، به عنوان مفهوم احصان در دو حوزۀ احصان مستوجب رجم و احصان مستوجب قذف، ذکر شده است. احصان در لواط هرچند از نظر فقهای مشهور اسلامی جایگاهی نداشته است؛ ولی امروزه، به عللی در فقه برخی از مذاهب اسلامی، جایگاه ویژۀ یافته، و حتی در برخی از کشورهای اسلامی، موادی از قانون را به خود اختصاص داده است، و از لحاظ مفهوم، تابع مفهوم احصان در زنای مستوجب رجم است. مفهوم احصان از دیدگاه فقه امامیه و فقه حنفی در ظاهر متفاوت به نظر می‌رسد؛ ولی در واقع، چندان اختلافی میان آن‌‌ها وجود ندارد؛ اما مفهوم آن، در حوزۀ حقوق کیفری؛ اعم از حقوق ایران و افغانستان تابع فقه بوده است. احصان به عنوان وجه تمایز اشخاص مرتکب جرایم جنسی خاص در شدت مجازات، در حوزۀ حقوق کیفری از سابقۀ بیش‌تری برخوردار بوده است؛ ولی در حوزۀ فقه اسلامی، فقهای حنفی قبل از دیگران، آن را مورد توجه قرار داده‌اند. اگرچه در فقه امامیه به دلیل داشتن ریشه در روایات پیامبر(ص) و پیشوایان معصوم(ع)؛ نیز می‌تواند از قدمت بیش‌تری برخوردار باشد. احصان از حیث شرایط تحقق، متناسب با هرجرمی؛ مانند زنا، لواط و قذف، به لحاظ قلت و کثرت شرایط در مذاهب اسلامی متفاوت ظاهر شده است؛ اما از حیث مبانی، تفاوت دیگری را به دنبال داشته است؛ زیرا مبانی اعتبار احصان در مذهب امامیه بیش‌تر تعبدی است؛ ولی در مذاهب دیگر بیش‌تر تحلیلی است. حقوق کیفری ایران و افغانستان در شرایط تحقق و مبانی آن، هرکدام تابع فقه مذهب خویش بوده است.مفهوم ملاک هرچند از دیدگاه اصطلاح فقهی به معنای منشأ پیدایش و علل احکام آمده است؛ اما در این‌جا معنای لغوی آن؛ یعنی معیار و ضابطه و رکن اساسی تحقق احصان مراد است؛ از این‌رو، ملاک تحقق احصان در فقه امامیه، تمکن از دخول دانسته شده؛ ولی در فقه سایر مذاهب اسلامی، ملاک تحقق آن، تنها دخول، شمرده شده است. ملاک تحقق احصان در قذف، از نگاه همۀ مذاهب اسلامی، عفت است؛ ولی ملاک تحقق آن، به لحاظ شخصی و نوعی؛ چه در قلمرو زنای مستوجب رجم و چه در قلمرو قذف، در همۀ مذاهب اسلامی به اتفاق آراء نوعی است.کلید واژه‌ها: احصان، زنا، لواط، قذف، ملاک، مبانی، شرایط، شخصی و نوعی.

احصان

زنا

لواط

قذف

ملاک

اعتبار احصان

فقه امامیه

فقه اهل سنت

حقوق کیفری

ایران

صارم

، محمداشرف

مدرسه عالی فقه تخصصی

ایران

20160815

TH ۳۷۰۹ ۱۳۹۱

نمایه‌سازی قبلی

TF

92029

1

a

Y