عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
۳۴۳۰پ
فارسی
ارزشیابی برنامه مراقبتهای ادغام یافته سالمندان با استفاده از مدل سیپ در شهرستان همدان در سال1398
[پایان نامه]
Evaluation of the Integrated Care Program for Older People Based on CIPP Model in Hamadan County in 2019
علوم توان بخشی و سلامت اجتماعیUniversity of Social Welfare and Rehabilitation
۱۴۰۰
۲۳۲ص.
پیوست
20
08
۱۴۰۱/۰۲/۲۵
مقدمه: دستیابی به هدف عالی سالمندی سالم و پویا با تامین نیازهای مرتبط با سلامتی سالمندان ارتباط مستقیمی دارد. سازمان ملل متحد تاکید میکند که افراد سالمند باید، دسترسی مناسب به خدمات سلامت داشته باشند تا به آنها در حفظ یا بازیابی سطح مطلوب بهزیستن جسمی کمک کند؛ چرا که سالمندان بزرگترین گروه استفاده کننده از خدمات سلامت در سراسر دنیا هستند. شناسایی نیازها و نقاط ضعف و قوت خدمات ارائه شده به سالمندان، با انجام ارزشیابی میسر میشود. این مطالعه با هدف ارزشیابی برنامه مراقبتهای ادغام یافته سالمندان ایرانی بر اساس مدل سیپ در سال 1398 طراحی و در شهرستان همدان انجام شد. مواد و روشها: مطالعه حاضر، یک مطالعه ارزشیابی در خصوص برنامه مراقبتهای ادغام یافته سالمندان در نظام سلامت کشور بود که با مطالعات چند روشی و در دو فاز کیفی و کمی با بهرهگیری از ابعاد مدل سیپ انجام شد. فاز کیفی، یک مطالعه از نوع تحلیل محتوای قراردادی بود که در راستای ارزشیابی ابعاد زمینه، درونداد و فرایند برنامه مراقبتهای ادغام یافته سالمندان در بازه زمانی دی 1398 تا اسفند 1399 به صورت نمونهگیری هدفمند و با حداکثر تنوع با مشارکت 35 نفر از سالمندان، سیاستگذاران و ارائه دهندگان خدمات در سطح شهرستان همدان انجام شد. تحلیل دادهها بر اساس رویکرد Graneheim و Lundman با استفاده از نرمافزار MAXQDA 10 صورت گرفت. در فاز کمی برای ارزشیابی بعد برونداد کوتاه مدت برنامه، میزان رضایت 380 نفر از سالمندان استفاده کننده از خدمات مراقبتهای ادغام یافته طی یک مطالعه مقطعی ـ تحلیلی توسط پرسشنامه استاندارد سروکوال در سال 1399 و در شهرستان همدان سنجیده شد. روش نمونهگیری مطالعه خوشهای طبقهبندی شده تصادفی بود و دادهها با نرمافزار Stata 11 در سطح اطمینان 95 درصد مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. همچنین تحلیل ثانویه داده¬ها (میزان بروز و شیوع دوره¬ای بیماریهای پر فشاری خون، دیابت، سقوط، افسردگی) در راستای ارزشیابی بعد برونداد میان مدت برنامه صورت گرفت. یافتهها: در فاز کیفی مطالعه و از میان 439 کد اولیه در ارزشیابی بعد زمینه مدل سیپ (مقوله نیازسنجی)، دو طبقه اصلی نیازهای اساسی دوران سالمندی با شش زیر طبقه (نیاز جسمی، نیاز اقتصادی، نیاز روانی، نیاز آموزشی، نیاز اجتماعی و نیاز تکریم) و نیازهای اصلاحی برنامه با پنج زیر طبقه (حمایت مالی، نیروی انسانی، امکانات و تجهیزات، لزوم بازنگری و حمایت بین بخشی) بدست آمد. در خصوص ارزشیابی ابعاد درونداد و فرایند برنامه (مقوله نقاط ضعف برنامه) سه طبقه اصلی نیروی انسانی، هدف گذاری نامناسب و زیرساخت و تجهیزات با هشت زیر طبقه (عدم تناسب کمی و کیفی، عدم ارائه مراقبت کارآمد، عدم زمانبندی مناسب، عدم کاربرد برنامه در سطوح دوم و سوم PHC، نامناسب بودن فضای فیزیکی، کمبود منابع مالی، عدم تناسب با نیاز تخصصی و عدم وجود تجهیزات تخصصی) استخراج شد. همچنین در مورد مقوله نقاط قوت برنامه، وجود برنامه در سطح اول نظام سلامت به عنوان طبقه اصلی با دو زیر طبقه (مقبولیت برنامه و موفقیت نسبی در بیماریابی) شناسایی شد. در فاز کمی و در ارزشیابی بعد برونداد کوتاه مدت برنامه (مطالعه مقطعی بررسی کیفیت خدمات)، نتایج آزمون تی مستقل و آنالیز واریانس نشان داد که، انتظارات زنان سالمند نسبت به کیفیت خدمات دریافتی از مردان سالمند بالاتر بود (13/4 در مقابل 12/4) و سالمندان ساکن روستا نسبت به سالمندان ساکن شهر نمره انتظار و ادارک بالاتری داشتند (007/0P=). در این مطالعه نتیجه آزمون تی زوجی نشان داد که، در همه ابعاد پرسشنامه سروکوال، میانگین کیفیت مورد انتظار، بالاتر از میانگین کیفیت ادراک شده بود و این شکاف منفی مشاهده شده و عدم رضایت از خدمات دریافتی، در همه ابعاد مدل سروکوال از نظر آماری معنیدار بود (001/0P<). بر اساس نتیجه آزمون رگرسیون خطی، سالمندان روستایی نسبت به سالمندان ساکن شهر 12/0 به طور معنیداری میانگین نمره ادراک کیفیت خدمات بالاتری داشتند (003/0P=). همچنین به ازای افزایش هر یک مقطع تحصیلی 05/0 به میانگین کلی نمره درک شده کیفیت خدمات دریافتی اضافه شد (015/0P=). در تحلیل ثانویه دادههای طولی (ارزشیابی بعد برونداد میان مدت برنامه)، میزان بروز و روند بیماریهای تحت پوشش برنامه در طی سالهای بررسی، به استثنای دوران پاندمی کوید 19 روند افزایشی داشت و در همه موارد شاخصهای بروز و شیوع زنان بالاتر از مردان بود. همچنین میزان شیوع دورهای بیماریهای فشار خون (2/8%)، دیابت (9/1%)، افسردگی (5/1%) و سقوط و عدم تعادل (4/1%)، برآورد شد. بر اساس یافتههای این بخش شیوع پرفشاری خون (8% در مقابل 50%). و دیابت (2% در مقابل 20%)، در سالمندان شهرستان همدان از میزان کشوری پایینتر میباشد. تحلیل دادهها نشان داد که، میزان بروز فشار خون کنترل شده (18/0%) در سالمندان زن 79-70 ساله و دیابت کنترل شده (3/0%) در سالمندان زن 69-60 ساله، بالاترین میزان را داشته است. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که نوع نیازهای سالمندان از دیدگاه سیاستگذاران با صاحبان فرایند که ارائه دهندگان خدمت و خود سالمندان هستند؛ متفاوت است و برنامه مراقبتهای ادغام یافته که در حال حاضر در کشور اجرا میشود؛ به دلیل نقاط ضعف عمدهای چون نبود نیروی متخصص سلامت سالمندی، کمبود تجهیزات و عدم تناسب زیرساختها با خدمات سطوح تخصصی قابلیت پوشش نیازهای سالمندان در همه سطوح را ندارد. وجود شکاف منفی بین انتظارات و ادارکات و عدم رضایت از کیفیت خدمات دریافتی نیز، موید برآورده نشدن همه نیازهای سالمندان از خدمات دریافتی است که، میتواند ناشی از مسائل مختلفي از جمله کمبود منابع، ضعف مدیریت، غفلت و عدم اطلاع از خواستههاي سالمندان باشد. در تحلیل ثانویه دادهها، وضعیت شاخصهای شیوع و بروز نشان میدهد که، بحث بیماریابی سالمندان شهرستان همدان ضعیف و سطح پوشش خدمات از نظر کمی و کیفی پایین است که، برای ارتقاء وضعیت شاخصهای غربالگری بیماریها و پوشش خدمات، نیاز به پیگیری مستمر و تخصیص ابزار و تجهیزات کافی با نیروی انسانی آموزش دیده در مراکز بهداشتی میباشددر نهایت برای دستیابی به هدف عالی سالمندی سالم و پویا لزوم نیازسنجی مقدماتی و دورهای، پایش مداوم، تربیت نیروی انسانی متخصص و آموزش دیده، افزایش سطح کیفی و کمی خدمات برنامه، ارتقاء شاخصهای بهداشتی و بازنگری در برنامه مراقبتهای ادغام یافته سالمندان جهت رفع نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت آن ضروریست. کلیدواژه‌ها: سالمند، مراقبتهای ادغام یافته، ارزشیابی، مدل سیپ، سروکوال، بروز، شیوع
سالمند
Elderly
چراغی، پروین
CHeRAGHI, Nasrin
دلبری، احمد
شاهنجرینی، اکرم
ایران
دانشگاه علوم توان بخشی و سلامت اجتماعی
20220914
D
TF
279226
a
Y
