عنوان

بررسی صفات اگرومورفولوژیک لاین‌های امید بخش گندم نان در شرایط تنش کم‌آبی

پ۲۹۸۹۰

per

بررسی صفات اگرومورفولوژیک لاین‌های امید بخش گندم نان در شرایط تنش کم‌آبی

سوینج فارسی قشونی

کشاورزی

۱۴۰۱

۸۰ص.

سی دی

کارشناسی ارشد

ژنتیک و به‌نژادی گیاهی

۱۴۰۱/۱۱/۱۸

در این پژوهش 19 لاین امید بخش به همراه پنج رقم گندم نان پاییزه که از بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر تهیه شده‌ بود، برای بررسی تحمل به تنش کم¬آبی از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش به‌طور مجزا در دو شرایط آبیاری نرمال و تحت تنش کم‌آبی در شرایط مزرعه‌ای و در هر شرایط، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. آبیاری در شرایط تنش از مرحله سنبلهدهی قطع شد. در پایان فصل زراعی صفات زراعی و مورفولوژیک مورد اندازهگیری قرار گرفتند. صفات مورد اندازه‌گیری شامل تعداد دانه در سنبله، تعداد پنجه بارور، وزن هزار دانه، بیوماس، طول سنبله، وزن سنبله، ارتفاع بوته، طول پدانکل، وزن کاه، عملکرد دانه و شاخص برداشت بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب بیانگر وجود اختلاف معنی‌دار بین لاین‌ها از نظر کلیه صفات مورد بررسی در سطح احتمال یک درصد بود که این امر نشان‌دهنده وجود تنوع ژنتیکی در بین لاین‌ها از نظر تمامی صفات مورد مطالعه بود. با مقایسه میانگین¬¬ها در مجموع دو شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی در اکثر صفات مورد مطالعه، لاین‎‎‌های 12، 18، 11، 14 و 6 به عنوان برترین لاین¬ها شناسایی شدند. در شرایط آبیاری نرمال عملکرد دانه با تعداد دانه در سنبله، بیوماس، طول سنبله، وزن سنبله، ارتفاع بوته، طول پدانکل و وزن کاه و در شرایط تنش کم‌آبی با تعداد دانه در سنبله، تعداد پنجه بارور، وزن هزار دانه، بیوماس، طول سنبله، وزن سنبله و وزن کاه همبستگی مثبت و معنی‌دار در سطح احتمال یک درصد داشت. تجزیه رگرسیون چندگانه به روش گام به گام نشان داد که در شرایط آبیاری نرمال تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و تعداد پنجه بارور و در شرایط تنش کم‌آبی تعداد دانه در سنبله و تعداد پنجه بارور از صفات مؤثر بر عملکرد دانه هستند. در شرایط آبیاری نرمال تعداد دانه در سنبله بیشترین اثر مستقیم و ارتفاع بوته از طریق تعداد دانه در سنبله بیشترین اثر غیر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند. در شرایط تنش کمآبی تعداد دانه در سنبله اثر مستقیم بیشتر و تعداد پنجه بارور از طریق تعداد دانه در سنبله اثر غیر مستقیم بیشتری داشت. تجزیه خوشه‌ای در دو شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی برای تمامی صفات براساس داده‌های استاندارد شده به روش Ward انجام شد. در هر دو شرایط دو گروه به دست آمد. در شرایط آبیاری نرمال در مجموع لاین‌های گروه دوم (14، 18، 11، 12، 13، 3، 6 و 4) و در شرایط تنش کم‌آبی لاین‌های گروه اول (6، 11، 14، 13، 18، 10، 12، 3، 17، 1، 4، 19 و2) از لحاظ عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن برتر بودند. براساس شاخص‌های تحمل به تنش، لاین¬های 6، 11، 14 و 18 به عنوان لاین‌‌های متحمل و لاینهای 16، 20، 15 و 9 به عنوان لاینهای حساس در آزمایش حاضر تشخیص داده شدند.

In this research, 19 promising lines along with five varieties of winter bread wheat, which were obtained from the Cereal Research Department of the Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran, were evaluated for their tolerance to drought stress in terms of agronomic and morphological traits. The experiment was carried out separately in two conditions of normal irrigation and under water-deficit stress in field conditions and in each condition, in the form of randomized complete blocks design with three replications. Irrigation was stopped from the spike emergence stage in the water-deficit stress conditions. At the end of the crop season, agronomic and morphological traits were measured. The measured traits included number of grains per spike, number of fertile tillers, 1000-grain weight, biomass, spike length, spike weight, plant height, peduncle length, straw weight, grain yield and harvest index. The results of combined analysis of variance showed that there is a significant difference between the lines in terms of all the investigated traits at the probability level of 1%, which indicated the existence of genetic diversity among the lines in terms of these traits. By comparing the means concerning both of normal- irrigation and drought-stress conditions in most of the studied traits, lines 12, 18, 11, 14 and 6 were identified as the best lines. In normal irrigation conditions, grain yield with the number of grains per spike, biomass, spike length, spike weight, plant height, peduncle length, and straw weight, and under water-deficit stress conditions with the number of grains per spike, number of fertile tillers, 1000-grain weight, biomass, spike length, spike weight and straw weight had a positive and significant correlation at the 1% probability level. Cluster analysis was performed in two conditions of normal irrigation and drought-stress for all traits based on standardized data using the Ward’s method. In both conditions, two groups were obtained. In normal irrigation conditions, in total, the lines of the second group (14, 18, 11, 12, 13, 3, 6 and 4) and in the drought-stress conditions, the lines of the first group (6, 11, 14, 13, 18, 10, 12, 3, 17, 1, 4, 19 and 2) were superior in terms of grain yield and related traits. Based on stress-tolerance indices, lines 6, 11, 14 and 18 were recognized as tolerant lines and lines 16, 20, 15 and 9 were recognized as sensitive lines to water-deficit stress in the present experiment.

Study of the agro-morphological traits in bread wheat promising lines under water-deficit stress

‏‏فارسی قشونی،

سوینج

تهیه کننده

‏اهری زاد،

امینی،

نوروزی،

سعید

اشکبوس

مجید

استاد راهنما

استاد مشاور

استاد مشاور

‏تبریز