عنوان

بررسی و تحلیل شیوه¬های استدلال و اقناع مخاطب در غزل¬های کلیم، صائب و حزین

پ۲۶۸۰۴

per

بررسی و تحلیل شیوه¬های استدلال و اقناع مخاطب در غزل¬های کلیم، صائب و حزین

محسن حیدرزاده جزی

ادبیات و زبانهای خارجی

۱۴۰۱

۳۰۰ص.

سی دی

دکتری

زبان و ادبیات فارسی

۱۴۰۱/۰۳/۴

شیوۀ استدلال یک شاعر، نحوۀ اندیشیدن او را نشان می¬دهد؛ وقتی شاعر سبک هندي براي اثبات مدعایی که در «پیش مصرع» بیان شده¬ مصراعی می¬سازد، در واقع به نوعی استدلال مبتنی بر تمثیل، دست زده¬است که شیوۀ اندیشیدن او را نشان می¬دهد، این استدلال، بیش از آن که جنبۀ منطقی و عقلانی داشته¬باشد، واجد بعد هنری است و شاعر، به غافلگیری مخاطب بیش از درستی استدلالش بها می¬دهد. در استدلال¬هاي شاعر، گاه مغالطه¬هایی صورت می¬گیرد که اگر ناشی از غفلت شاعر باشد، فاقد ارزشهنری است، امّا در صورتی که شاعر، آگاهانه و عامدانه، برای افزودن بر زیبایی شعر دست به مغالطه بزند، این مغالطه، جزئی از عناصر هنری بیت و از عوامل تأثیرگذاری بر مخاطب محسوب خواهد شد. ابزارهایی را که در اقناع مخاطب موثّرند، می¬توان در چند بخش بررسی کرد؛ وزن و قافیه و هرآنچه به موسیقی شعر کمک می¬کند دسته¬ای از این ابزارهاست؛ این ابزارها متناسب با قالب اثر، در همۀ اشعار کلاسیک مورد استفاده قرار می¬گیرند امّا کیفیت اثربخشی آن¬ها همیشه یکسان نیست. از جمله دیگر عواملی که در اقناع مخاطب موثّرند، ابزارهایی هستند که به ادبیت اثر وابسته¬اند؛ انواع آرایه¬هاي ادبی اعم از صنایع بدیعی و بیانی در این دسته جاي می¬گیرند، نحوۀ استفادۀ شاعر از صنایع ادبی و تناسب آن¬ها با محتوای مطرح شده در بیت، می¬تواند در پذیرش مدّعای شاعر از جانب مخاطب موثّر باشد. عوامل موثّر دیگر را می¬توان در ابزارهایی دسته¬بندي کرد که با شعریت و ادبیت کلام، ارتباطی ندارند و ممکن است در هر سخن منظوم یا غیر منظوم از آن¬ها استفاده شود؛ استناد به آیات و احادیث و سخنان بزرگان، سوگند، تکرار، حصر موضوع، انواع استدلال نظیر، تمثیل، برهان، جدل، مغالطه و.... در این دسته ـ که بررسی آن¬ها هدف این رساله است ـ جاي می¬گیرند. برخی از ابزارهای گروه سوم را می¬توان یک صنعت ادبی به حساب آورد؛ به این معنی که آن صنعت ادبی در واقع ابزاری است که برای اثر گذاری بر مخاطب و اقناع او؛ برای مثال تمثیل در واقع نوعی استدلال است یا ایهام را می¬توان استفاد¬ۀ ادبی از مغالطۀ اشتراك لفظ به حساب آورد؛ این نوع صنایع را خارج از شعر نیز می¬توان مورد استفاده قرار داد. در این رساله، انواع استدلال و شیوه¬هاي اقناع مخاطب، در شعر سه تن از شاعران نام¬آور سبک هندي؛ یعنی کلیم کاشانی(متوفّی 1061ه.ق.)، صائب تبریزي(متوفّی1081ه.ق.) و حزین لاهیجی(متوفّی1181ه.ق) بررسی و تحلیل شده¬است. از میان روش¬های استدلالی که این شاعران استفاده کرده¬اند، می توان به قیاس، تمثیل و برهان خلف اشاره کرد همچنین این شاعران برای بیان مطالب خویش از روش¬هایی مانند شرط باطل، تعلیق بر محال، تصویرسازی، مقایسه، تسویه و انواع مغالطه بهره برده¬اند.

A poet's way of reasoning shows how he thinks; When an Indian-style poet composes a hemistich to prove a claim made in "pre- hemistich ", he is actually using an allegorical argument that shows his way of thinking. This argument has an artistic dimension rather than a logical and rational one, and the poet values the surprise of the audience more than the correctness of his/her argument. In the poet's arguments, sometimes fallacies are made that have no value if they are due to the poet's carelessness, but if the poet, consciously and intentionally, makes a fallacy to add to the beauty of the poem, this fallacy will be part of the artistic elements of the verse and one of the factors influencing the audience. The tools that are effective in persuading the audience can be examined in several sections; Rhythm, rhyme and everything that helps the music of a poem, is a category of these, these tools are used in all classical poems proportionate of the format of the work, but the quality of their effectiveness is not always the same. Other factors that are effective in persuading the audience are the tools that are related to the literariness of the work; A variety of figures of speech fall into this category. The poet's method in using figures of speech and their relevance to the content presented in the verse, can be effective in accepting the poet's claim by the audience. Other influential factors can be categorized into tools that is not related to poetry and the literariness of the word and may be used in any poetic or non-poetic speech; Citation of holy verses, the words of holy persons and elders, oaths, repetitions exclusion of the subject, types of arguments such as allegory, argument, controversy, fallacy, etc. are included in this category, which the purpose of this Thesis is to review them. In this dissertation, the types of arguments and methods of persuading the audience in the poetry of three famous Indian-style poet; who are, Kalim Kashani, Sa’eb Tabrizi and Hazin Lahiji have been studied and analyzed. Among the methods of reasoning that these poets have used, we can mention syllogism, allegory and reductio ad absudum. Also, these poets use methods such as impossible condition, dependence to impossible subject, illustration, comparison, equalization and all kinds of fallacies to express their content.

Investigating and analyzing the methods of reasoning and persuading of addressee in Kalim ,Sa’eb and Hazin’s odes

حیدرزاده جزی،

محسن

تهيه کننده

صدری نیا،

رنجبر،

موسی زاده،

باقر

ابراهیم

محمّد علی

استاد راهنما

استاد مشاور

استاد مشاور

‏ تبریز