بررسی پیامدهای اجتماعی جدایی سرزمین قفقاز از ایران ۱۲۲۸) ق -۱۳۱۳ق)
/سیمین ستایش
: دانشکده حقوق و علوم اجتماعی
۱۹۹ص
چاپی
کارشناسی ارشد
در رشتهی تاریخ گرایش عمومی جهان
۱۳۹۲/۱۱/۲۵
تبریز
سرزمین کهن و پهناور قفقاز واقع در شمال و شمال غرب ایران، در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود به لحاظ فرهنگی، دینی، قومی و زبانی همچنین ثروت طبیعی و قابلیت ارتباطی از حیاتی متنوع و غنی برخوردار بوده است .در سایه نگاه استراتژیک، این مکان در گذر زمان همواره محل کشمکشصها و جنگهای متعدد بین ایران و سایر ممالک قدرتمند در ادوار مختلف معرفی شده است .قفقاز برپایهصی آثار تاریخی و جغرافیایی تا قرن نوزدهم همواره بخشی از ایران و تحت نفوذ تمدن ایرانی بوده است .در قرن نوزدهم به هنگامی که قاجارها نخستین سالصهای سلطنت خویش را تجربه میصکردند، رقابتصهای استعماری روسیه و سایر دول نظیر بریتانیا سبب شد تا ایران در نبردی نابرابر از سرزمینصهای خود صرف نظر کند .روسیه در پی دستصیابی به اهداف سیاسی و اقتصادی و همچنین توسعه تجارت و رقابت با غرب، نبرد طولانی با ایران به راه انداخت و سرانجام بر طبق عهدنامهصهای گلستان و ترکمانچای سرزمینص قفقاز از ایران جدا و به روسیه واگذار گردید .بیشک روابط تاریخی و فرهنگی ایران و منطقه قفقاز در طول هزاران سال به خصوص مشترکاتی که از لحاظ نژادی و زبانی و گرایشصهای مذهبی داشتند، این جدایی را به راحتی ممکن نمیصساخت .از این رو جنگصهای روسیه تزاری علیه ایران در دوره فتحعلی شاه قاجار بیش از حوادث دیگر جامعه، مردمان دو سوی ارس را به چالش کشاند .نارضایتیصهای سیاسی، روانی و اجتماعی ساکنان این سامان که ناشی از استقرار حاکمیت رژیم تزاری روسیه و جدایی ازخاک ایران میصشد، پیامدهای گسترده اجتماعی که به معنای فراگیر، آن را میصتوان شامل عرصهصهایی چون فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دانست، را در قفقاز و ایران به وجود آورد
Caucasus, the wide and ancient land in northwest of Iran during its vicissitudinous history has had cultural, religious, ethnic and linguistic diversity and rich in natural resources and communication capabilities. In strategic view, this place during the time has introduced as place of numerous wars and conflicts between Iran and other powerful countries. Caucasus, based on hundreds of historical and geographical books has been a part of Iran and under influence of persian civilization up until the 19th century. In 19th century when Qajar dynasty was experiencing initial years of their reign, colonial competitions between Russia and other governments such as Britain led to an unequal war that forced Iran to resign his lands. Russia in pursuit of industrial benefits and business development and also competition with the west, initiated a long war against Iran that had unpleasant end. Because based on Golestan and Torkamanchay treaties, Caucasus lands was separated from Iran and was gave to Russia. Undoubtedly cultural and historical relations between Iran and Caucasus region, specially similarities in ethnic, linguistic and religional tendencies in thousand years was taking place this separation not to be feasible easily. Therefore tsarist Russias wars against Iran in FathAliShah period brought peoples of both sides of Aras to challenge more than other society events. Political and social dissatisfaction and psychological discomfort of peoples of this land that caused by Russia tsarist reign, separation from Irans territory and Russias effort to establish his reign, had vast consequences in cultural, political and social fields of Iran and Caucasus