۴۳۱۳پ
per
بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت‌های جغرافیایی کرم سیب (.(Lep.; Tortricidae) Cydia pomonella (L شمال غرب ایران بااستفاده ازروشهای ریخت سنجی هندسی ونشانگرهای مولکولی
/صمد خاقانی نیا
تبریز: دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی، گروه گیاهپزشکی
۱۲۱ص
چاپی
فاقد اطلاعات کافی
دکتری
حشره شناسی کشاورزی
۱۳۸۶/۰۶/۲۵
تبریز: دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی، گروه گیاهپزشکی
به‌صمنظور مطالعة تنوع ژنتیکی جمعیت‌صهای کرم سیب شمال‌صغرب کشور با استفاده از نشانگرهای مرفولوژیکی و مولکولی ۹ و ۱۳ جمعیت کرم سیب از چهار استان شامل آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان به‌صترتیب در سال ۱۳۸۲ و۱۳۸۳ جمع آوری شد .با تهیه ۵۷۵ تصویر از بال‌ص جلو و ۵۶۴ از بال عقب حشرات کامل کرم سیب، تعداد ۱۵ و ۱۱ لندمارک به ترتیب در بال‌صهای جلو و عقب انتخاب و کمی شدند .با تبدیل مختصات هندسی لندمارک‌صها به متغیرهای شکلی، تعداد ۲۶ و ۱۸ متغیر شکلی به ترتیب برای بال-های جلو و عقب حاصل گردید .تجزیه واریانس چند متغیره نشان داد که جمعیت ها و نیز دو جنس ماده و نر حداقل از نظر یک متغیر شکلی بال‌صهای جلو و عقب تفاوت معنی‌صدار داشتند .با RWA روی متغیرهای شکلی، حدود نهایی تغییرات بال در دو جنس تعیین شد .تفکیک افراد نر و ماده برصاساس خصوصیات بال عقب بهتر از بال جلو صورت گرفت .در این مطالعه ماده‌صها قاعدة بال عقب پهن-تری نسبت به نرها داشتند .همچنین اندازه متوسط بال افراد ماده بطور معنی‌صدار بیشتر از افراد نر بود .برصاساس آزمون آلومتری رابطه معنی‌صداری بین اندازه متوسط و تغییرات شکل بال-ها در جنس نر و ماده مشاهده نشد .تجزیة خوشه‌صای به روش وارد بر اساس متغیرهای شکلی بال‌صهای جلو و عقب، ۹ جمعیت کرم سیب را به دو گروه اصلی منتسب کرد .ولی این گروه‌صبندی برصاساس خصوصیات بال‌صهای جلو و عقب افراد نر و ماده متفاوت بود .تجزیه به مولفه‌صهای اصلی، گروه‌صبندی حاصل از تجزیة خوشه‌صای را تایید کرد .از بین متغیرهای اقلیمی، سرعت وزش باد بیشترین همبستگی را با متغیرهای شکلی بال نشان داد RWA .متغیرهای شکلی بال‌صهای جلو و عقب جمعیت‌صهای مناطق بادخیز و کم‌صباد مورد بررسی، نشان دهندة کوتاه و پهن شدن بال جلو و نیز کشیده و باریک شدن بال عقب درمناطق بادخیز نسبت به مناطق کم‌صباد بود .به‌صطوریکه اندازة متوسط بال‌صهای جلو و عقب حشرات در مناطق بادخیز نسبت به مناطق کم‌صباد به‌صطور معنی‌صدار کوچک‌صتر بود .تجزیه واریانس چندمتغیره، تفاوت معنی‌صدار بین افراد زمستان‌صگذران و تابستانة جمعیت‌صهای مناطق میانه و سلماس حداقل از نظر یکی از متغیرهای شکلی بال نشان داد .مطالعة RWA جمعیت‌صهای مذکور مشخص کرد که بال‌صهای جلو و عقب افراد نر و مادة نسل زمستان‌صگذران پهن‌صتر از نسل تابستانه بود. ولی در مجموع افراد نر و ماده، بال‌ص جلو افراد زمستان‌صگذران نسبت به تابستانه کوچک ولی بال عقب بزرگ‌صتر بود .نتایج آزمون منتل، همبستگی غیر معنی‌صداری را بین ماتریس فاصلة جغرافیایی و ماتریس‌صصهای فاصلة مرفولوژیکی حاصل از متغیرهای شکلی بال‌صهای جلو و عقب افراد ماده و نر جمعیت‌صهای مربوطه نشان داد .از میان ۶۰ آغازگر RAPD مورد ارزیابی، ۱۸ آغازگر انتخابی ۲۳۶ نوار چندشکل تولید کردند .به‌صطوریکه جمعیت‌صهای زنوز و مغان با ۲۰۶ و ۱۶۹ نوار به‌صترتیب بیشترین و کمترین تعداد نوارهای چندشکل را نشان دادند .تنوع ژنتیکی درون جمعیت‌صهای کرم سیب با استفاده از شاخص ژنتیکی نی، بین ۲۲۸/۰ تا ۲۸۱/۰ به‌صترتیب برای جمعیت‌صهای شبستر و زنوز برآورد گردید .تجزیه واریانس مولکولی برای تفکیک واریانس مولکولی کل جمعیت‌صها، تنوع ژنتیکی معنی-داری را در درون و بین جمعیت‌صهای کرم سیب نشان داد .به‌صطوریکه از کل تنوع ژنتیکی، ۴۴/۱۴ و ۵۶/۸۵ درصد آن به‌صترتیب توسط تنوع بین و درون جمعیت‌صها تبیین شد .تجزیة خوشه‌صای بر اساس داده‌صهای مولکولی، جمعیت‌صها را به دو گروه تقسیم کرد .در این گروه‌صبندی، جمعیت مغان به تنهایی در یک گروه مجزا قرار گرفت .بیشترین و کمترین فاصلة ژنتیکی به‌صترتیب بین جمعیت‌صهای مغان- اهر و شبستر- مهاباد مشاهده‌صشد .تجزیة همبستگی کانونیک، همبستگی معنی‌صدار بین داده‌صهای مولکولی و ارتفاع مناطق مورد بررسی نشان داد .تجزیه به مولفه‌صهای هماهنگ اصلی بر اساس داده-های مولکولی، گروه‌صبندی حاصل از تجزیة خوشه‌صای را تایید کرد .آزمون منتل همبستگی معنی‌صدار بین ماتریس‌ص فاصلة ژنتیکی و فاصلة جغرافیایی نشان داد.
خاقانی نیا، صمد
محمدی، سیدابوالقاسم، استاد راهنما
سرافرازی، علیمراد، استاد راهنما
حداد ایرانی نژاد، کریم، استاد مشاور
ابراهیمی، ابراهیم، استاد مشاور
نمایه‌سازی قبلی
