ارزیابی گسترش کالبدی-فضایی شهرها با تاکید بر تغییرات کاربری اراضی (نمونه موردی :شهر شاهین دژ)
/سمیرا زمانی هولاسو
: برنامه ریزی و علوم محیطی
، ۱۳۹۶
، راشدی
چاپی
کارشناسی ارشد
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
۱۳۹۶/۱۱/۰۴
تبریز
در سالهای طولانی از بدو پیدایش شهرنشینی تا حال حاضر، علیرغم تمام تغییرات ساختاری، شهرها همواره با واقیعتهای مانند افزایش سریع جمعیت و بالا رفتن تراکم آن روبه رو بوده است که این امر به نوبه خود گسترش فیزیکی شهرها را به وجود آورده است .این افزایش جمعیت باعث افزایش ساختوسازهای شهری، به خصوص واحدهای مسکونی شده و تغییراتی در ساختار کاربری شهری ایجاد کرده است .این تغییرات و گسترش در شهرها فرایندی مداوم و پویا است که طی آن محدوده شهر و فضاهای کالبدی آن در جهات افقی و عمودی از حیث کمی و کیفی افزایش می یابد .اگر این روند سریع و بی برنامه باشد به ترکیب فیزیکی نامناسبی از فضاهای شهری منجر خواهد شد و موجب تغییر در کاربری زمین های اطراف شهرخواهد شد .از آنجا که این زمینها غالبا جزء اراضی کشاورزی مرغوب به شمار میروند، در نتیجه گسترش شهر منجر به تخریب آنها می شود .این گسترش و تغییرات در کالبد و فضاهای شهری، شهرهای کوچک اندامی مانند شاهیندژ را نیز درگیر کرده است .طبق اولین سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۳۵)شاهیندژ دارای ۴۱۹۵نفر جمعیت ساکن و مساحتی در حدود ۵۴.۲۸ هکتار بوده، مساحت این شهر در آخرین سرشماری (۱۳۹۵)به ۸۵۲.۱۸ هکتار و جمعیتی آن به ۴۳۱۳۱ نفر رسیده است.آمار فوق حاکی از افزایش جمعیت و به طبع آن گسترش محدوده شهر دارد .گسترشی فوق نیز توام با تغییر در کاربری ها زمین های شهری و تخریب آن ها بوده است .تحقیق حاضر سعی بر آن دارد تا ابتدا به وسیله نقشه های اتوکد شهر، که مربوط به دو دوره زمانی مورد نظر تحقیق۱۳۶۵) -(۹۵بوده و مطابقت آنها با همدیگر به تعیین میزان مساحت و جهات گسترش شهر طی دو دوره زمانی فوق پرداخته، سپس تغییرات ایجاد شده بر روی اراضی داخلی و محدوده خارجی شهر را، به همراه مساحت و نوع کاربری های تغییر یافته در هر بخش از نواحی چهارگانه شهر در نقشه اتوکد نشان دهد .نتایج بدست آمده نشان می دهد .که گسترش کالبدی-فضای شهر عمدتا در بخش های شمال و شمال شرقی، شرق و جنوب شرقی و جنوب شهر که بیشتر شامل زمین های کشاورزی دو منطقه روستایی ملحق شده به محدوده شهر در سال ۱۳۷۰ بوده و این اراضی بعد از الحاق، به صورت زمین های بایر و فاقد کاربری در آمده است و در جهت غرب به دلیل وجود اراضی باغی و زمین های درجه یک گسترش قابل توجهی اتفاق نیافتاده است .در نهایت توسعه شهر ۷۲هکتار از اراضی کشاورزی بافت داخلی و بافت حاشیه ای این شهر را تغییر داده و منجر به تخریب آن ها شده است
spatial expansion of the city has changed the use of 72 ha agricultural lands in internal and marginal context of this city leading to their destruction. -one agricultural lands, no considerable expansion has happened. Finally, the physical-spatial expansion of the town mostly occurs in the North, Northeast, East, Southeast and the Southern part of the town which mostly include the agricultural lands in the rural areas being attached to the town limits in 1992. After annexation, these lands have become arid and wasteland. In the south, due to the lands used as gardens and number-2017) and show the changes in the inner and outside lands in urban areas along with the area and kind of the land use changed in any of the 4 areas of the town. The obtained results demonstrate that the physical-mentioned periods Autocad (1986-Despite all structural changes since the advent of urbanization till now during long years, cities have always been confronting some facts like rapid population growth and its increasing density (concentration) which, in turn, has prompted the physical expansion of the cities. This population increase has caused urban construction, especially the residential units, and also changes in the structure of urban use. These changes and the expansion in the cities are a consistent and dynamic process during which the city limit and its physical spaces increase quantitatively and qualitatively in vertical and horizontal directions. If this trend is rapid and unplanned, then it would lead to an inappropriate combination of urban spaces and change the usage of the surrounding lands of the cities. As these areas are predominantly considered productive agricultural lands, consequently, the city expansion will lead to their annihilation. Physical expansion and changes in the urban physical and the space of the cities have happened in some small towns like Shahin Dezh. According to the first public census (1335, 1957), Shahin Dezh had 4195 Residents with an area of 5428 Ha. The area of this city and its population have reached to 85218 ha and 43131 people, in the latest census respectively. The above statistics demonstrates increase in population and consequently the expansion of the town area. The expansion has been followed by change in urban land uses and their destruction. This paper attempts to initially specify the area and the directions of the town expansion during the two above