عنوان

الگوسازی توسعه کشاورزی حفاظتی در ایران

‭۱۷۷۴۸پ‬

per

الگوسازی توسعه کشاورزی حفاظتی در ایران

/سمیه لطیفی

: کشاورزی

، ‮‭۱۳۹۶‬

، افشاری

چاپی

دکتری

توسعه کشاورزی

‮‭۱۳۹۶/۰۶/۲۰‬

تبریز

کشاورزی حفاظتی به عنوان راهبردی برای استفاده پایدار از منابع آب و خاک و دستیابی به تولید پایدار شناخته شده است .پژوهش حاضر با هدف الگوسازی توسعه کشاورزی حفاظتی در ایران در دو فاز ملی و محلی انجام شده است .در فاز ملی الگوی بازدارنده‌صها، الگوی پیشران‌صها، الگوی نهادی و الگوی فرایندی توسعه کشاورزی حفاظتی و در فاز محلی الگوی پذیرش کشاورزی حفاظتی طراحی و مورد آزمون قرار گرفتند .پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از منظر پارادایم تحقیق جزء پژوهش‌صهای آمیخته) کمی- کیفی (با رویکرد اکتشافی است .طراحی الگوی بازدارنده‌صها و الگوی پیشران‌صها در سه مرحله انجام شد .در مرحله اول بازدارنده‌صها و پیشران‌صهای توسعه کشاورزی حفاظتی به روش تحلیل محتوای کیفی منابع و داده‌صهای حاصل از ‮‭۳۲‬ مصاحبه نیمه ساختاریافته با صاحب‌صنظران شناسایی شدند .در این مرحله ‮‭۲۶‬ بازدارنده در قالب ‮‭۷‬ گروه اصلی و ‮‭۴۸‬ پیشران در قالب ‮‭۸‬ گروه اصلی شناسایی شدند .در مرحله دوم از روش الگوسازی ساختاری تفسیری جهت تعیین روابط بین بازدارنده‌صهاص‍ و پیشران‌صهای‌صص‍ شناسایی شده و طراحی الگو استفاده شد .نتایج نشان داد عوامل ساختاری و نهادی و سیاست‌صگذاری و برنامه‌صریزی پایه‌صهای الگوی بازدارنده‌صها و عوامل ساختاری و نهادی، سیاست‌صگذاری و برنامه‌صریزی و نظارتی و ارزیابی پایه‌صهای الگوی پیشران‌صها هستند .در مرحله سوم، الگوها با استفاده از روش الگوسازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم افزار ‮‭Smart PLS‬ اعتبارسنجی شدند .جامعه آماری این بخش، اعضای کمیته‌صهای فنی و پایگاه‌صهای تحقیقات کاربردی و آموزش و ترویج کشاورزی حفاظتی و کارشناسان اجرایی سازمان‌صهای جهاد کشاورزی نه استان پیشرو بودند که با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدفمند ‮‭۲۶۴‬ تن انتخاب شدند .براساس نتایج الگوسازی معادلات ساختاری تمامی روابط موجود در الگوی بازدارنده‌صها و الگوی پیشران‌صها در سطح ‮‭۹۵‬ درصد تأیید شدند .الگوی نهادی با استفاده از روش تئوری داده‌ص‍ بنیاد طراحی شد .جامعه آماری این بخش خبرگان کشاورزی حفاظتی در سطح کشور بودند که با استفاده از روش نمونه‌صگیری مبتنی بر هدف با ‮‭۲۵‬ نفر تا رسیدن به مرز اشباع مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد .تحلیل یافته‌صها نشان داد نهادهای فیزیکی، قوانین و مقررات و ارزش‌صها و هنجارهای مرتبط با کشاورزی حفاظتی مؤلفه‌صهای اصلی الگوی نهادی هستند که با ایجاد شبکه‌صای از کنشگران محیط نهادی مناسبی را برای توسعه کشاورزی حفاظتی فراهم خواهند کرد .الگوی فرایندی توسعه کشاورزی حفاظتی نیز در سه مرحله طراحی شد .ابتدا مراحل توسعه کشاورزی حفاظتی به روش تحلیل محتوای کیفی داده‌صهای حاصل از ‮‭۲۳‬ مصاحبه نیمه ساختار یافته با صاحب‌صنظران شناسایی و با استفاده از روش دلفی فازی تأیید شدند .سپس با استفاده از روش الگوسازی ساختاری تفسیری روابط بین مراحل شناسایی شده تعیین و الگوی فرایندی در سطح ملی و محلی طراحی شد .نتایج بدست آمده نشان داد که توسعه کشاورزی حفاظتی در سطح ملی باید از تجزیه و تحلیل وضعیت موجود شروع و به مراحل تخصیص منابع و بودجه و سازماندهی و طراحی ساختار ختم صشود .این الگو یک محیط مناسب نهادی و سیاست‌صگذاری را جهت هدایت علمی و اصولی توسعه کشاورزی حفاظتی در سطح محلی تا رسیدن به هدف نهایی پذیرش و انتشار کشاورزی حفاظتی ایجاد می‌صکند .در مرحله سوم، الگوصهای فرایندی طراحی شده با استفاده از روش الگوسازی معادلات ساختاری اعتبارسنجی شد .جامعه آماری این بخش اعضای کمیته‌صهای فنی و پایگاه‌صهای تحقیقاتی کاربردی و آموزش و ترویج کشاورزی حفاظتی نه استان پیشرو کشاورزی حفاظتی بودند که به صورت تمام شماری ‮‭۱۲۳‬ پرسشنامه تکمیل شد .براساس نتایج بدست آمده روابط موجود در الگوی فرایندی در سطح ملی و محلی در سطح ‮‭۹۵‬ درصد تأیید شدند .الگوی پذیرش کشاورزی حفاظتی بر پایه الگوی پذیرش فناوری دیویس، تئوری رفتار برنامه‌صریزی شده و نتایج پژوهش‌صهای انجام شده در این زمینه طراحی و سپس با استفاده از روش الگوسازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی آزمون شد .جامعه آماری این بخش کشاورزان پذیرنده کشاورزی حفاظتی استان همدان بودند که براساس جدول کرجسی و مورگان ‮‭۹۸‬ نفر با استفاده از روش نمونه‌صگیری تصادفی ساده انتخاب شدند .نتایج بدست آمده نشان داد که متغیر قصد و نیت استفاده از کشاورزی حفاظتی در حدود ‮‭۶۱‬ درصد و متغیر کنترل رفتاری درک شده ‮‭۳۳‬ درصد از تغییرات رفتار پذیرش کشاورزی حفاظتی را به طور مستقیم تبیین می‌صکنند

Conservation agriculture (CA) is a new paradigm to achieve sustainable resource management and agricultural production. The aim of this study was to design models for CA development in Iran at the national and local level. Barriers, drivers, institutional and process models for CA development were designed at national level and CA adoption model was deigned at local level. This study was an applied survey research that used mixed method research with exploratory approach. Barriers model and drivers model were deigned in three steps. In the first step, 26 barrier factors in seven main categories and 47 driving factors in eight main categories have been identified by exploring relevant journal articles, government documents, and CA projects reports and 32 semi-structured interviews with farmers, researchers, and other key stakeholder. In the second step, the interrelationships among the identified barriers and drivers have been investigated by using the interpretive structural modeling technique and barriers model and drivers model to CA development in Iran have been designed. The analysis reveals that the structural and institutional barriers and policy making and planning barriers are the fundamentals of the barriers model. Structural and institutional driver, policymaking and planning driver and monitoring and evaluation driver are the foundations of the driver model. In the third step, the barriers and drivers models were validated using structural equation modeling with partial least squares approach. A sample of 264 experts working in Agricultural Organizations from 9 leading provinces in the field of CA was selected through a purposive sampling method. Based on the results of the structural equation modeling, all relationships on the barriers model and drivers model were confirmed at 95 significance level and models were confirmed.The institutional model was designed using Grounded Theory method. Semi-structured interviews were conducted with 25 CA experts and researchers from 9 provinces in Iran. The analysis showed that set of formal and informal organizational structures, rules or agreements shared among all stakeholders are the main components of the institutional model. Establishing CA stakeholders network at local levels is an appropriate strategy for exchange of information, experiences among different stakeholders. Process model was designed in three steps. In the first step, in order to identify the main steps of CA development 23 semi-structured interviews were conducted with CA experts. Then, Fuzzy Delphi method (FDM) was used to achieve a consensus among the experts about steps and screening results of the first phase. The interrelationships among the identified steps have been investigated by using the interpretive structural modeling technique and a process model of steps to CA development in Iran at national and local level has been designed. The analysis reveals that CA development process at national level should start with the analysis of current CA situation, and end with mobilizing and allocating of resources and budget and organize and designing of institutional structure. Process model at the national level creating an appropriate institutional and policy environment to scientific guide CA development at the local level to achieve the ultimate goal of the wide scale adoption and dissemination of CA technology. CA adoption model was deigned based on the Technology Acceptance Model, the Theory of Planned Behavior, and literature review. Structural equation modeling with partial least squares approach was used to test the conceptual model. The statistical population was CA farmers in Hamedan province that based on Krejcie and Morgan table, 98 farmers were selected using simple random sampling. The main instrument for collecting data was a questionnaire. Results show that the intention variable (61 ) and the perceived behavioral control variable (33 ) explain the changes in CA adoption

لطیفی، سمیه

راحلی، حسین، استاد راهنما

یادآور، حسین، استاد مشاور

سعدی، حشمت اله، استاد مشاور

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی