عنوان

بررسی ویژگی های ژئوشیمیایی آب های سطحی و زیرزمینی در محدوده کانسار مس- مولیبدن پورفیری هفت چشمه) ورزقان- آذربایجان شرقی(

‭۱۶۰۱۷پ‬

per

بررسی ویژگی های ژئوشیمیایی آب های سطحی و زیرزمینی در محدوده کانسار مس- مولیبدن پورفیری هفت چشمه) ورزقان- آذربایجان شرقی(

/خدیجه پوررنجبری

: علوم طبیعی

، ‮‭۱۳۹۴‬

چاپی

کارشناسی ارشد

زمین شناسی( گرایش ژئوشیمی)

‮‭۱۳۹۴/۱۰/۲۲‬

تبریز

کانسار مس- مولیبدن پورفیری هفت‌چشمه در ‮‭۲۸‬ کیلومتری شمال ورزقان و ‮‭۷‬ کیلومتری شمال غرب معدن مس سونگون در استان آذربایجان شرقی واقع شده است .به منظور بررسی ویژگی‌صهای ژئوشیمیایی آب‌صهای سطحی و زیرزمینی منطقه، ‮‭۲۴‬ نمونه از آب‌صهای سطحی و زیرزمینی خارج شده از این کانسار و مناطق مجاور، جمع-آوری و غلظت عناصر اصلی و نیز فلزات ‮‭Zn, Pb, Mo, Cu‬مورد آنالیز قرار گرفتند .غلظت فلزات سنگین حاصل از آنالیز آب سطحی و زیرزمینی هفت‌صچشمه نسبت به حد مجاز توصیه شده توسط سازمان‌صهای بین‌صالمللی و نیز تحقیقات انجام گرفته، مقایسه و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .نتایج نشان داد که تحت تأثیر کانسار هفت-چشمه، غلظت برخی عناصر در منطقه افزایش یافته است که می-تواند برای سلامت زیستمندان منطقه) انسان، گیاه و جانور (مضر باشد .بررسی‌صها نشان داد که غلظت مولیبدن در نزدیک توده کانسار نسبت به حد استانداردهای ‮‭EEC, EPA‬و‮‭WHO‬ ، غلظت سرب تمام نمونه‌صها نسبت به حد استاندارد ‮‭EPA‬ و غلظت روی و مس نسبت به حد استاندارد ‮‭EEC‬ بالا بوده و برای ساکنین منطقه خطرناک می-باشد .اما با دور شدن از کانسار از غلظت آن‌صها کاسته می‌صشود .مقایسه غلظت عناصر نسبت به استانداردهای تعیین شده برای جانداران آبزی، گیاهان و حیات وحش از جمله درخت بلوط و گیاهان کشاورزی، دام و ماهی‌صها نشان داد که این عناصر در منابع آب سطحی و زیرزمینی مجاور کانسار بالاتر از حد مجاز استاندارد بوده و می‌صتواند برای زیستمندان منطقه خطرناک -باشد .نتایج حاصل از مطالعات هیدروشیمی منطقه مورد مطالعه نشان داد تیپ و رخساره نمونه‌صهایی که از توده کانساری عبور کرده‌صاند یا نزدیک این کانسار قرار دارند سولفاته- کلسیک و نمونه‌صهایی که دور از کانسار قرار گرفته‌صاند بیکربناته- منیزیک می‌صباشند .بررسی‌صهای کیفی این نمونه‌صها نشان داد اکثر نمونه‌صهایی که از محدوده توده برداشته شده، به علت ‮‭pH‬ پایین باعث آزاد شدن عناصر از سازندصها و کانی‌صها شده و کیفیت آب را از نظر مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی پایین آورده است، اما با دور شدن از کانسار در جهت جریان، غلظت آلاینده‌صها کم و کیفیت نمونه‌صها افزایش می‌صیابند .مقادیر شاخص آلودگی فلزات سنگین ‮‭(HPI)‬ و شاخص فلزی ‮‭(MI)‬ نشان داد که در برخی نقاط آب غیرصقابل آشامیدن بوده و برای سلامتی انسان مضر می‌صباشد .با توجه به این نتایج، پیشنهاد می‌صشود که پیش از بهره‌صبرداری از کانسار هفت‌صچشمه مطالعات اثرات زیست‌صمحیطی این کانسار ‮‭(EIA)‬ صورت گیرد و به دلیل قرار گرفتن آن در منطقه حفاظت شده ارسباران از تکنیک‌صهای متفاوتی برای بهره‌صبرداری استفاده گردد .همین‌صطور به منظور صحت سنجی روش هیدروژئوشیمیایی در تعیین وجود اندیس‌صهای معدنی از توده معدنی اکتشاف شده استفاده گردید .نتایج نشان داد که بیش‌صترین مقدار مس‮‭(ppb ۱۰۶۹)‬ ، مولیبدن‮‭(ppb ۹۲۸)‬ ، سرب ‮‭(ppb ۷۹)‬ و روی ‮‭(ppb ۱۹۹۳)‬ در نزدیک کانسار بوده و با دور شدن از این کانسار از مقدار آن کاسته می‌صشود .همچنین بررسی‌صهای هیدروژئوشیمیایی ناحیه‌صای نشان داد که سولفات، بیکربنات، مس و ‮‭pH‬می‌صتوانند برای اکتشاف منطقه انتخاب شده مفید باشد .نتیجه این مطالعه انطباق قابل قبولی بین نتایج اکتشافات انجام شده در منطقه با روش هیدروژئوشیمیایی استفاده شده در این پژوهش را نشان داد .علاوه بر این بخش جنوبی کانسار مس-مولیبدن اکتشاف شده جهت انجام مطالعات اکتشافی تفصیلی برای عناصر سرب و روی پیشنهاد می‌صگردد

Haftcheshmeh Cu-Mo deposit is located in East Azerbaijan, 28 km North of Varzeghan and 7 km NW of Sungun Copper mine. In order to evaluate the geochemical properties in water resources of the study area, 24 water samples were collected from the deposit and the around area. Samples were analyzed for major anions and cations and some heavy metals such as Zn, Pb, Mo, Cu. These metals concentration in the surface and ground water were compared with various standards. The results showed that under the impact of deposit, some elements were increased which it can be a treat to the life of species (human, plants and animals). Investigations showed that the concentration of molybdenum near the deposit realted to standards (EEC, EPA, WHO), the lead of all samples related to the EPA standard and concentrations of zinc and copper in comparison with standard EEC were high and it can be dangerous for the human health of the site. However, concentration decreases with distance from the deposit. Comparing of these elements concentration with their permissible level for aquatic organisms, plants and wildlife showed that around the deposit, the concentration were higher than permissible level and it can be dangerous for the life species, as well. Determination of Heavy metal pollution index (HPI) and metal index (MI) revealed that in some areas water samples are not suitable for drinking and it can be harmful for the human health. The results of this research also revealed that it should be studied the environmental impact (EIA) of the Haftcheshmeh deposit before start of mining. Locating of deposit inside the Arasbaran Protected Area showed that environmental friendly techniques should be employed for mining. A mass mineral exploration was used in order to evaluate the validation of hydrogeochemical method to determine the existence of mineral indexes. A sharp anomalies of concentration of copper (1069 ppb), molybdenum (928 ppb), lead (79 ppb) and zinc (1993 ppb) were determined near the deposit which decreases with distance from the deposit. For regional hydrogeochemical surveys, sulfate, bicarbonate, copper and pH can be used as tracer for selecting areas for further detailed studies. The results showed good consistency between the results of common exploration in the region with hydrogeochemical method used in the study. The results of a hydrogeochemical study of known porphyry copper deposits in Haftcheshmhe indicate that this method can be used for geochemical exploration. Moreover, the southern part of the Cu-Mo deposit area is recommended for detailed exploration of zinc and lead

پوررنجبری، خدیجه

حسین زاده، محمدرضا، استاد راهنما

واعظی هیر، عبدالرضا، استاد راهنما

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی