عنوان

بررسی تحقق‌پذیری سیاست‌گذاری‌های دهساله اخیر مدیریت شهری در ساماندهی و آمایش محیط کالبدی مناطق حاشیه‌نشین تبریز

پ۲۸۴۰۳

per

بررسی تحقق‌پذیری سیاست‌گذاری‌های دهساله اخیر مدیریت شهری در ساماندهی و آمایش محیط کالبدی مناطق حاشیه‌نشین تبریز

رحیم برهان علي محمدي

برنامه‌ریزی و علوم محیطی

۱۴۰۱

۱۶۶ص.

سی دی

کارشناسی ارشد

جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری گرايش آمایش شهری

۱۴۰۱/۱۱/۲۶

سکونتگاه‌های غیررسمی خوشه‌هایی از فقر، محیط‌های ناپایدار و ناکارآمد در ابعاد کالبدی- فضایی، اجتماعی و اقتصادی کلانشهرها و شهرهای بزرگ که بویژه در کشورهای جهان سوم و درحال توسعه از جمله ایران در نیم قرن اخیر بصورن خودرو و قارچ‌گونه شکل‌ گرفتند، شرایط زیستی حاکم بر این محیط‌های ناپایدار به دلیل خودرو و فاقد برنامه‌ریزی و سیاستگذاری بودن به صورتی است که چهره‌ی ناسالم، ناامن و آسیب‌پذیر از خود بر جای گذاشته است و ساکنین محلات واقع در این مناطق از دسترسی به بسیاری از زیرساخت‌های شهری و خدماتی بی‌بهره هستند، در طی سال‌های اخیر رویکردهای متفاوتی در ارتباط با توانمندسازی و ارتقای کیفیت زیستی مناطق اسکان‌غیررسمی از سوی مدیریت شهری در جهت ساماندهی کالبدی- فضایی، به اجرا گذاشته شده است که تحقق‌پذیری و ارزیابی میزان رضایت ساکنین از میزان کارایی و خدمات‌دهی سیاست‌های مذکور در این پژوهش هدف اصلی مطالعه مورد عنایت قرار گرفته است، در این مطالعه به ارزیابی میزان تحقق‌پذیری سیاست‌های مدیریت شهری در سطح 4 محله منطقه 10 کلانشهر پرداخته شد، با توجه به اینکه طبق گزارش مدیریت شهری کلانشهر تبریز حدود 65 درصد از محدوده منطقه‌ی 10 کلانشهر تبریز جزء سکونتگاه‌های غیررسمی به حساب می‌آید،بدین منظور 4 محله اسماعیل بقال، منبع، قربانی و خلیل‌آباد که جزء محلات شناخته‌ شده اسکان‌غیررسمی هستند، به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب و در دو بخش مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند، با توجه به نتایج و هدف اصلی تحقیق، این مطالعه را می‌توان درگروه تحقیقات کاربردی قرار داد و در جهت گردآوری اطلاعات و داده‌ها از روش ترکیبی (کیفی- کمی) استفاده شده است، همچنین از جهت ماهیت تحقیق، مطالعه‌ی حاضر در گروه تحقیقات توصیفی- تبینی قرار می‌گیرد. با توجه به اهداف تحقیق، این پژوهش از دو زیرمطالعه تشکیل شده است، در بخش نخست، به بررسی مهمترین سیاست‌های مدیریت شهری و میزان رضایتمندی ساکنین و اهالی محلات از سیاست‌ها و اقدامات مدیریت شهری در محلات مورد مطالعه پرداخته شد، همچنین در بعد عینی با استفاده از داده‌های مستخرج از طرح‌های توسعه شهری و گزارش‌های مديریت شهری به بررسی سرانه‌ و نحوه‌ی توزیع و پراکندگی کاربری‌های خدماتی در طی دو بازه‌ی زمانی 1385 تا 1395 پرداخته شد، نتایج حاصل از این مرحله نشان داد، در طی 10 سال اخیر در سطح محلات بغیر از یک طرح (جابه جای 171 واحد سکونتگاه‌ غیر رسمی) از 20 طرح برنامه‌ریز و اجرا شده هیچ کدام در سطح محلات مورد مطالعه در جهت ساماندهی کالبدی و فضایی انجام نیافته است که بررسی پراکندگی و سرانه‌ی کاربری‌ها در محلات مورد مطالعه نیز گویای این واقعیت است که محلات مورد مطالعه به لحاظ دسترسی و شبکه‌ارتباطی، توزیع کاربری‌های خدماتی و عمومی وضعیت چندان مناسبی نداشته و با استانداردهای شورای عالی معماری و شهرسازی فاصله‌ی زیادی دارد، در بعد ذهنی نیز نگرش و دیدگاه ساکنین محلات مورد مطالعه در ارتاط با گویه‌های مرتبط با معیارهای تحقق‌پذیری سیاست‌های مدیریت شهری کاملاً منفی بوده و ساکنین از عدم‌توجه و برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مدیران شهری رضایت چندانی ندارند و این نشان‌دهنده‌ی عدم تحقق‌پذیری سیاست‌های مدیریت شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی کلانشهر تبریز می‌باشد؛ در مرحله‌ی دوم، بعد از مشخص شدن عدم تحقق‌پذیری سیاست‌های مدیریت شهری، عدم برنامه‌ریزی برای این خوشه‌های فقر و ناپایدار، به بررسی و آشکارسازی علل ناکارآمدی مدیریت شهری در ارتباط با ساماندهی کالبدی و فضایی این مناطق پرداخته شد که بدین منظور از مصاحبه ‌نیمه‌ساختار یافته از کارشناسان و متخصصین بهره‌ گرفته شد، نتایج حاصل از این زیر مطالعه نشان داد که کارشناسان ناکارآمدی و عدم موفقیت سیاست‌های مدیریت شهری، عدم برنامه‌ریزی و توجه به این مناطق را در قالب 3 مانع قانونی، محلی و نهادی- مدیریتی دسته‌بندی کردند.

Informal settlements are clusters of poverty, unstable and inefficient environments in the physical-spatial, social, and economic dimensions of metropolises, which were formed in third-world countries, including Iran, in the form of cars and mushrooms in the last half-century. The living conditions governing these unstable environments are due to cars and lack of planning and policies in such a way that it has left an unhealthy, unsafe, and vulnerable face, And the residents of the neighborhoods located in these areas are deprived of access to many urban infrastructures and services. In recent years, different approaches related to empowering and improving the living quality of informal settlement areas have been implemented by the city manager to organize physical-spatial areas, The main goal of this study is to evaluate the feasibility of urban management policies at the level of 4 neighborhoods in 10 districts of the metropolis. According to the urban management report of Tabriz metropolis, about 65% of the 10 areas of Tabriz metropolis are considered informal settlements, For this purpose, the 4 neighborhoods of Ismail Baghal, Manbea, Ghorbani, and Khalilabad, which are among the known informal settlements, were selected as the study area and were studied and investigated in two parts. Considering the nature and purpose of the research, this study can be placed in the applied research group, The research approach in collecting information and data is a combined (qualitative-quantitative) approach, Also, due to the nature of the research, the present study is placed in the descriptive-explanatory research group, According to the research objectives, this research consists of two sub-studies. In the first part, the most important policies of urban management and the degree of satisfaction of residents with the policies and measures of urban management in the studied localities were investigated, Also, in the objective dimension, using the data extracted from the urban development plans and reports of the city center, the per capita and the distribution and dispersion of service users during the two time periods of 1385 to 1395 were investigated. The results of the first sub-study showed that during the last 10 years, only one project (relocation of 171 informal settlement units) out of 20 projects has been implemented, and no policy has been implemented by the city administration to organize the physical-spatial aspects of the neighborhoods, The investigation of the distribution and per capita of the uses in the studied localities also shows the fact that the studied localities were not in a very good condition in terms of access and communication network, distribution of service and public uses. In the subjective dimension, the attitude and viewpoint of the residents of the studied neighborhoods about the issues related to the criteria of the feasibility of urban management policies have been completely negative, and the residents are not very satisfied with the planning and policies of urban managers to organize their residences. And this shows the non-feasibility of urban management policies in the informal settlements of the Tabriz metropolis. In the second sub-study, after the unfeasibility of urban management policies, it was investigated and revealed the causes of the inefficiency of urban management regarding the physical and spatial organization of these areas, For this purpose, a semi-structured interview of experts and specialists was used, and The results of this sub-study showed that the causes of inefficiency and failure of urban management policies and lack of attention to these areas can be categorized into 3 legal, local and institutional-management challenges.

Assessing the feasibility of the policies of the last ten years of urban management in organizing and arranging the physical environment of the Informal Settlements areas of Tabriz

‏برهان علي محمدي،

‏ رحیم

تهیه کننده

‏اصغری زمانی،

جعفری،

‏اکبر

‏ فیروز

استاد راهنما

استاد مشاور

‏تبریز