بنیاد ایرانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
۱۳۹۸
۱۰۹ص.: نمونه (رنگی)
000
کتابنامه:ص. ۵۹ - ۹۹
یباچه یکی از مهمترین اجزای نسخههای خطی است که خود میتواند بهتنهایی اثری مستقل محسوب شود چراکه ساختار خاص خود را داراست که شامل آغاز و پایان دادههایی است که ممکن است در متن اصلی یافت نشود .از جملۃ این دادهها میتوان انگیزه مألف یا دیباچهنگار از نگارش دیباچه و ت╩لیف کتاب، نام کتاب و نویسنده، و نیز اطلاعاتی در زمینۃ کتابشناسی را در آن ملاحظه کرد که از این نظر، مورد توجه فهرستنویسان قرار میگیرد .از طرف دیگر، سبب یا انگیزۃ ت╩لیف نیز در دیباچه جایگاهی برای خود دارد که عموما به حمایت و درخواست شخصی دیگر نوشته میشد یا به بزرگی تقدیم میگردید .اشاره به مسائل اجتماعی و تاریخی نیز از نکاتی است که در برخی دیباچهها مطرح میشود که از این منظر هم میتوان به دیباچهها نگریست و به نتایج قابلتوجهی نیز دست یافت .در تحقیق حاضر، به روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی دیباچۃ نسخههای خطی ادبی و تاریخی دورۃ قاجار در دو کتابخانۃ مجلس شورای اسلامی و ملک پرداخته خواهد شد .ضرورت تحقیق، اهمیت پیدا و پنهان دیباچهها از منظر ادبی، تاریخی، اجتماعی و سیاسی است که با بررسی اطلاعاتی که از آنها به دست میآید میتوان به تحلیل برخی مسائل مهم در این حوزهها پای نهاد .نتیجۃ حاصل از این پژوهش، بیان تفاوتهای دیباچههای تاریخی و ادبی است که میتواند مخاطب را با نوع نگرش دیباچهنگاران به مسائل پیرامون خویش آشنا سازد .در بین دیباچههای بررسیشده، دیباچههای ادبی بیشتر از دیباچههای تاریخی هستند که نشان از اهتمام بیشتر نویسندگان کتابهای ادبی به گنجانیدن دیباچه در ابتدای کتاب دارد .همچنین در این پژوهش مشخص گردید که هرچه به پایان دورۃ قاجار نزدیک میشویم از میزان کتابت دیباچهها کاسته میشود که رواج صنعت چاپ در جامعۃ آن روز ایران، در این مسئله ت╩ثیر مستقیم دارد
بررسی تفاوت شهرهای دیباچهنگاری در متون تاریخ و ادبی دوره قاجار با تکیه بر نسخ خطی کتابخانههای ملک و مجلس