تاریخ ایران دوره سلجوقی را می توان عصر احیاء یا باز تولید ایران باستان به خصوص امپراتوری ساسانی دانست. در این پژوهش مقایسه ساختمان هایی از ریشه خالص ایرانی مانند کاخ فیروزآباد و نیز مسجد جامع اصفهان، این نکته را آشکار می سازد که در این ابنیه با نظامی ترکیبی مواجهیم. نظامی متشکل از ایوان ها و گنبدهایی بر قاعده مربع ، و چهارطاقی ها، که در همه آنها تفاوت بیشتر در منظره و لباس است که اسلام بر ساختمان های ساسانی پوشانده و تلاش کرده است تا مفهومی به آنها بدهد که معما ری ایرانی نسبت به قبل متمایزتر گردد . پرسش اصلی این پژوهش متکی بر این است که: بهره گیری سلاجقه از نظام ساختاری معماری ساسانی مبتنی بر چه دلایلی بوده است؟ و با استفاده از ابزارهای Delphi این پژوهش با بهر ه گیری از روش کیفی دلفی کتابخانه ای اسنادی انجام پذیرفته و نتایج حاصل آن بدین قرار مطرح می شود الف : به واسطه هماهنگی و همبستگی نظام حکومتی ساسانی با زیرساخت های فرهنگی و آرمان های توسعه ای ایران و قوت و درستی ای که در این شبکه ارتباطی وجود داشته ، سلاجقه با درک صحیح آن تلاش خود را معطوف به بازنمایش همان نظام نمودند. ب: سلاجقه رویکرد توسعه ای خود را بر تجارب و مطالعات نظری نظام ساسانی قرار داده و با بهره گیری از تحولات دینی ، اقتصادی و اجتماعی عهد خود ضمن احیاء ساختار ساسانی به عنوان الگویی کارآمد، پوسته و محتوای اسلامی را به آن الگوی اولیه افزوده شد.
سید سعید احمدی زاویه، مهران گلستان
از ایوان تا دیوان، دوره سلجوقی، بازتولید دوران ساسانی