محمد بن مرتضی معروف به ملامحسن فیض کاشانی (۱۰۰۷۵-۱۰۹۱ه) محدث، مفسر، فقیه و متفکر نامی در عین ایمان استواری که به مبادی اسلام و تشیع داشت، و با وجود کوششهای بسیار و ارجدارش برای ترویج آئین و مذهب خویش، از یک سو نجات اخروی را حق انحصاری همکیشان خود نمی دانست و پیروان مذاهب دیگر را نیز اهل نجات می شمرد. و از سوی دیگر تصریح می نمود که غیر مسلمانان اهل کتاب پاکاند و ذبایح آنان - که به نام خدا کشتهاند - حلال و احسان در حق ایشان نیکوست. نیز با ارائه نمونههایی عالی از رفتار بزرگوارانه و عطوفت آمیز پیامبر (ص) و امیر مومنان (ع) با غیر مسلمانان، چگونگی معاشرت سراسر عفو و عطوفت انسانی با آنان را تعلیم می داد. فیض در صحنه اجتماع نیز از حقوق غیرمسلمانان دفاع می کرد؛ و در برابر متجاوزان ستمگر که آنان را به زور به ترک آیین خود و قبول اسلام می خواندند، حامی و پشتیبان جدی آنان بود. در گفتار حاضر به نظریات و برخوردهای او در موارد یاد شده را به بررسی می گذاریم.
اکبر ثبوت
مسلمانان غیر شیعی و غیر مسلمانان در آرا و برخوردهای فیض کاشانی
مجموعه مقالاتی در بررسی آراء و احوال و آثار فیض کاشانی