وفاق اجتماعی از عناصر مهم و ضروری برای بقای جوامع و اولین گام برای دستیابی به رشد و توسعه محسوب میشود. به علاوه، از بعد بینالمللی، ضمن آنکه عامل اساسی برای اعتبار دولتهاست، از شاخصهای تبیین کننده اقتدار ملی هر کشور به حساب می آید. برای تحیل و تبیین علل و عوامل تحقق وفاق ملی و مفاهیم مشابه از قبیل انسجام اجتماعی و وحدت ملی، رهیافتهای نظری متعددی وجود دارد. این رهیافتها را در قالب دو حوزه علمی کلی به شرح زیر میتوان بیان نمود: ۱- رویکرد (رهیافت) جامعهشناسی: این رهیافت خود به چند شاخته مهم به شرح زیر قابل دستهبندی است: ۱/۱- جامعهشناسی کلاسیک در مقابل جامعهشناسی متاخر ۱/۲-دسته بندی دیگر به تبعیت از جرج ریتزر، که جامعهشناسی را یک کل از سه انگاره واقعیت اجتماعی، تعریف اجتماعی و رفتار اجتماعی می داند. ۲- رویکرد علوم سیاسی. در این مقاله تلاش میشود ضمن بهرهگیری از نظریههای مرتبط در این حوزه، علل تداوم بخش همبستگی اجتماعی و ملی در ایران بررسی و تبیین گردد و نقش اقوام ایرانی در آن به رشته تحریر در آید. مهمترین یافتههای این مقاله را میتوان به شرح زیر خلاصه نمود: ۱- میان ویژگی های چغرافیایی ۲- ظهور فرهنگ و تمدن سرزمین ایران ۳- بقا و تداوم همبستگی و وفاق ملی وهمزیستی اقوام ۴- فرهنگ سازی، تمدن آفرینی، زایندگی تولید علم و دانش و معرفت در ایران، اختصاصبه قوم یا گروه خاصی ندارد و همه اقوام و ساکنان ایران، پیروان آیین و مسلکها در فرایند تمدن آفرینی و بالندگی فرهنگ ایران و غنا بخشیدن و تکامل آن سهم بودهاند. ۵- ویژگی هایی همچون "انطباقپذیری"، "درونی ساز"، "فرهیختهسازی"، و "قناعت پذیری"، به عنوان ویژگی مشترک همه آحاد ملت ایران و اقوام، موجب شده فرهنگ و سرزمین پهناور ایران در مقابل تمام تهاجمات اقوام و ملل مجاور دوان بیاورد. ۶- تنوع قومی و پیدایش اقوام در ایران، نه از طریق مهاجرت اجباری، فتح سرزمین، ادغام ناشی از ملزومات نظام بینالملل، غلبه و فتوحات نظامی، تغییر قلمروهای سیاسی و جایگزین اجباری و اجتناب ناپذیر گروههای قومی در دورن یک واحد سیاسی، بلکه در اثر فرایند تحول تاریخی طولانی در طی قرنهای متمادی به وجود آمده و ایران به عنوان چارچوب سرزمینی کهن، به یکی از عناصر سازنده جامعه ملی تبدیل شده است. مجموعه عوامل و شرایط فوق الذکر، موجب گردیده اقوام ایرانی در قلمرو ایران زمین و فرهنگ ایرانی، ضمن حفظ نمادهای فرهنگ اختصاصی خود، هویت ملی و ایرانی را حفظ و فرهنگ و تمدن ایران را، به عنوان محصول مشترک تمام اقوام ایرانی، به تاریخ و تمدن جهانی عرضه نمایند.
داود میرمحمدی
عوامل انسجامزا و تداوم بخش فرهنگ وتمدن ایرانی (تاکید بر نقش آفرینی اقوام ایرانی)