تامین رفاه اجتماعی در آینده قطعا مستلزم تغییر و تحول شهرها در طول زمان است. این مسئله تناقضی میان حفاظت از گذشته و نیاز به نوسازی برای آینده ایجاد کرده و برای بسیاری از شهرهای بزرگ ومهم دنیا، که باری از هویت و میراث فرهنگی بر دوش دارند، به یکی از موضوعات بنیادین تبدیل شده و پژوهشگران کوشیدهاند با بررسی جوانب آن به راهکارهایی رد این زمینه دست یابند. از طرفی هم روشهای باستانشناسی سنتی (صرفا خفاری محوطهها و بسنده کردن به یافتههای حاصل از کاوشها) دیگر به تنهایی برای نجات میراث باستانی شهرها کافی نیست؛ چرا که این روشها دیر بازده و زمانبر است و ازطرف دیگر، برای عموم مردم درک شدنی نیست. (باستانشناسی شهری) از گزینههایی است که تا اندازهای به حل این مشکلات کمک می کند. امروزه در بسیاری از شهرهای تاریخی دنیا (میراث فرهنگی شهری) نه تنها معضلی برای توسعه شهری محسوب نمیشود بلکه پشتیبانی محکم برا برنامهریزی شهری به قصد ساختن آیندهای مطمئن بر اساس گذشتهای پر افتخار شده است که به هویت و ماهیت شهر معنا میبخشد. در این پژوهش باستانشناسی شهری و پیشینه آن در ایران، دستاوردها و قابلیتهای آن و سهم باستانشناسی در پژوهشهای شهری و چشمانداز آینده باستاشناسی شهری ایران معرفی شده است. از آنجا که تاکنون در ایران، با وجود ضرورت بسیار و نیاز فراوان به استفاده از قابلیتهای این نوعاز باستانشناسی، به این موضوع پرداخته نشده، طرح این موضوع و بحث در مورد آن اهمیتی دو چندان مییابد. علت بیتوجهی به مقوله شهر در پژوهشهای باستانشناختی ایران و واگذار شدن حیطه تحلیل و پژوهشهای شهری به جامعهشناسان، اقتصاددانان، کارشناسان علوم اجتماعی، معماران و شهرسازان، مقولاتی است که توجه به آنها در بررسی چشمانداز کنونی باستانشناسی ایران ضروری است.
سپیده مازیار، سولماز آذرکیا
باستانشناسی شهری، راه کاری برای حفظ هویت فرهنگی و تاریخی توام با رشد و توسعه شهرها