این کتاب در اصل سخنرانی بارتولد در دانشگاه پتربورگ درباره اندیشه های تئوکراتیک و حکومت دنیوی در دولت اسلامی است که جهت احراز مقام استادی ادا شد. این سخنرانی بعدها با نام خلیفه و سلطان به چاپ رسید. و در آن سیر تحول فرمانروایی در سرزمینهای اسلامی پس از رحلت پیامبر تا حکومت خلیفه های عثمانی پی گیری شد و چون به دوران فرمانروایی هارون الرشید و برمکیان اشاره شده مترجم مقاله ای را که بارتولد درباره برمکیان و برای دایره المعارف اسلام نوشته است به این کتاب ضمیمه کرد. ضمنا خلیفه و سلطان و برمکیان بخشی از جلد ششم مجموعه آثار بارتولد است