Adapting the Scale of Attitudes Towards Autism Spectrum Disorders (ASD) for Turkish and Evaluating the Attitudes Towards ASD of Teachers
[Thesis]
Batum, Selma
Aydın, Aydan
Marmara Universitesi (Turkey)
2019
173 p.
Master's
Marmara Universitesi (Turkey)
2019
Araştırmanın birinci amacı; otizm spektrum bozukluğuna yönelik tutumları ölçecek, Flood, Bulgrin ve Morgan tarafından 2013'de geliştirilen Otizm Spektrum Bozukluğuna Yönelik Toplumsal Tutumlar Ölçeği'nin (Societal Attitudes Toward Autism) geçerlilik ve güvenirlik çalışmasının yapılmasıdır. Araştırmanın ikinci amacı ise öğretmenlerin OSB'ye yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılmasıdır. Bu amaçların gerçekleştirilmesi için Yetersizlikten Etkilenmiş Kişilere Yönelik Tutum Ölçeği, Otizm Spektrum Bozukluğuna Yönelik Toplumsal Tutumlar Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini İstanbul ilinde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Otizm Spektrum Bozukluğuna Yönelik Toplumsal Tutumlar Ölçeği'nin uyarlama çalışması 248 kadın, 79 erkek olmak üzere toplam 327 öğretmenden toplanan veriler üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırmada öğretmenlerin OSB'ye yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığının değerlendirilmesi ise 213 kadın, 70 erkek olmak üzere toplam 283 öğretmenden toplanan veriler üzerinden gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler bilgisayarda SPSS 16.0 paket programında analiz edilmiştir. Otizm Spektrum Bozukluğuna Yönelik Toplumsal Tutumlar Ölçeği'nin yapı geçerliğini sınamak amacıyla Temel Bileşenler Faktör Analizi uygulanmış ve ölçek maddelerinin orijinalinden farklı olarak altı faktöre dağıldığı görülmüştür. Ancak faktörlerin ayrışmaması ve orijinal çalışmasında da üç faktör olarak tanımlanması nedeniyle faktör analizi tekrarlanarak ölçeğin orijinalinde belirlenen üç alt faktörde yer alan maddelerin ne oranda bu üç faktörde toplandığı değerlendirilmiştir. Faktör analizi sonucu sekiz maddenin kendi faktörü dışında başka bir faktöre yerleştiği; fakat anlam içeriği açısından dağıldıkları faktör maddeleriyle örtüştükleri görülmüş, anlamsal içerik açısından, ölçeğin teorik alt yapısına uygun ve orijinal ölçekle örtüşen bir faktör yapısı elde edilmiştir. Elde edilen faktörlerin adlandırılmasında ilk ikisi için orijinal ölçekte yer alan faktör isimleri; "Kişisel Mesafe" ve "Bilgi" kullanılmış, üçüncü faktör ölçekle aynı adı taşıması ve bazı maddelerin farklı faktörlere yerleşmeleri nedeniyle "Toplumsal Yaşam" olarak adlandırılması daha uygun görülmüştür. Ölçeğin alt boyutları ve toplam puan arasındaki korelasyonlara bakıldığında p<<001 (rmin=.231; rmax=.833) düzeyinde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu araştırmada Otizm Spektrum Bozukluğuna Yönelik Toplumsal Tutumlar Ölçeği'nin ölçüt-bağımlı geçerliğini sınamak üzere Yetersizlikten Etkilenmiş Kişilere Yönelik Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Otizm Spektrum Bozukluğuna Yönelik Toplumsal Tutumlar Ölçeği toplam puanları ve alt boyutları ile Yetersizlikten Etkilenmiş Kişilere Yönelik Tutum Ölçeği toplam puanları arasında istatistiksel açıdan ,001 düzeyinde pozitif yönde anlamlı bir ilişki (rmin=.287; rmax=.492) bulunmuştur. Güvenirlik çalışmasında test-tekrar test korelasyon katsayısı en düşük Kişisel Mesafe alt boyutunda (r=,618; p<<001) en yüksek katsayı ise ölçeğin bütününde (r=,724; p<<001) elde edilmiştir. Tüm ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısının ,87 olduğu bulunmuştur. Ayrıca ölçeğin Cronbach Alpha katsayısı Kişisel Mesafe alt boyutu için ,85; Bilgi alt boyutu için ,78; Toplumsal yaşam alt boyutu için ,77 olarak hesaplanmıştır. Aynı zamanda madde analiz işlemleri sonucu madde-toplam ve madde-kalan korelasyonlarının anlamlı (p<<001); t testi kullanılarak yapılan (alt-üst %27) analizler sonucu maddelerin ve faktörlerin ayırt edici olduğu saptanmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin OSB'ye yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğine bakıldığında; cinsiyet, branş, özel gereksinimli öğrenciler ve kaynaştırma eğitimine ilişkin hizmet öncesi eğitim alma durumu, otizme yönelik hizmet içi ya da çeşitli üniversite ve sivil toplum kuruluşlarının düzenlediği eğitimlere katılma durumu, otizmli öğrenciler ile çalışma deneyimi, otizmli bireyler yardıma muhtaç ve merhamet edilmesi gereken bireylerdir ifadesine katılma durumu, otizmli bireylerin kendi yaşamlarıyla ilgili karar alma konusunda yetkin olmadığını düşünme durumu, otizmli bireyler kendi istekleriyle yalnızlığı tercih eden bireylerdir ifadesine katılma durumu, otizmli öğrencilerin sosyalleşmelerini sağlamak için en iyi yol normal gelişim gösteren akranları ile daha yoğun temas halinde olmalarıdır ifadesine katılma durumu, otizmli bir öğrencinin öğretmeni olmak isteme durumu, çocuklarının otizmli bir öğrenciyle sıra arkadaşı olmasından rahatsızlık duyma durumu, çocuklarının otizmli bir arkadaşlarını evlerine misafir olarak getirmesinden rahatsızlık duyma durumu, otizmli biriyle karşılıklı yemek yemekten rahatsızlık duyma durumu, otizmli öğrencileri normal sınıflara dahil etmenin öğretim süreci üzerinde olumsuz bir etki yaratacağına inanma durumu, otizmli kaynaştırma öğrencilerin sergiledikleri davranışsal sorunlar nedeniyle normal gelişim gösteren akranlarının bazı istenmedik davranışlar geliştireceğini düşünme durumu, normal gelişim gösteren akranlarının otizmli kaynaştırma öğrencisine yönelik genel tutumunun nasıl olacağına dair inançlar, otizmli öğrenciler için önerilen en uygun eğitim ortamı değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. Öğretmenlerin Otizm Spektrum Bozukluğuna Yönelik Toplumsal Tutumlar Ölçeği toplam ve alt boyut puanlarının yaş, öğrenim durumu ve yakın çevrede otizmli birey olması durumu değişkenlerine göre farklılık göstermediği bulgusuna ulaşılmıştır.